چرا محصولات صنایعدستی فروش کمی دارند؟
این روزها کمتر فعالی در حوزه صنایعدستی پیدا میشود که درباره تقاضایِ مصرفکنندگان برای محصولات این حوزه شکایت نداشته باشد. به سراغِ فروشگاههای صنایعدستی در مرکز شهر که میروید، اغلب به جز مشتریان سازمانی خود کسی به آنان مراجعه نمیکند. اما چرا؟ چرا صنایعدستی این روزها با مشکلِ تقاضا دستوپنجه نرم میکند و کلیدِ حل آن چیست؟
به گزارش سفربازی، به نقل از ایسنا، «فروش نداریم»، «مردم خرید نمیکنند»، «خیلیها میان فقط قیمت میکنند و میروند» و … جملات کوتاهی هستند که اگر پایِ صحبتهایِ فعالان و شاغلان صنایعدستی بنشینید، ممکن است بارها از زبان آنان بشنوید.
مشکلاتی که اگر خطِ آنان را دنبال کنیم، به دلایلِ مختلفی میرسیم. از سیاستگذاریهایی که بیشتر جنسِ آرمانگرایانه دارند تا توقع مادی فراوان از سویِ فعالان این حوزه. فارغ از این موارد اما سوالی که درباره صنایعدستی این روزها بیشتر ذهنِ تولیدکنندگان و فعالان را به خود مشغول کرده، این است که چرا محصولات صنایعدستی فروش کمی دارند؟ چگونه میتوان تقاضا برای محصولات صنایعدستی را تحریک کرد؟
«اعتیاد عقلانی»، کلیدی برای افزایش تقاضا
گری بکر، اقتصاددانِ آمریکایی است که نظریه «اعتیاد عقلانی» را ارائه کرده است. به واسطه این نظریه عدهای از پژوهشگران مانند حسن تحصیلی و فاطمه شاکری در بررسیِ ویژگیهایِ اقتصادی صنایعدستی عنوان میکنند که این هنر ـ صنعت به واسطه ارزش هنریای که دارد، دارای ویژگی «اعتیاد عقلانی» در اقتصاد است.
طبق این ویژگی، مصرفکنندگان و خریداران صنایعدستی و به طور کلی محصولات هنری، افرادی فرهیخته با سلایق ویژه هستند که برای افزایش تقاضایِ صنایعدستی و کالاهای هنری باید این نوع سلیقه خاص را در جامعه پرورش داد. دقیقا مانند مثالی است که همواره در دنیایِ موسیقی نیز مورد توجه قرار میگیرد: موسیقی فاخر گوش کنید تا گوشتان به آن عادت کند. برای اینکه بتوانیم میزانِ تقاضا برای صنایعدستی را تحریک کنیم، باید سلیقه افراد را به نحوی پرورش دهیم که بیشتر و بیشتر تمایلاتشان برایِ تقاضای محصولات آن تقویت شود.
سیاستگذاری و تولید بهینه صنایعدستی
یک پژوهشگر که عقیده دارد صنایعدستی ایران این روزها با مشکلِ فروش دستوپنجه نرم میکند، پیشتر درباره این موضوع گفته بود: «چیزی که میتواند بسترهای توسعه صنایعدستی را در سال ۱۴۰۱ به صورت اثربخشی با توجه به شرایط فعلی کشور مهیا کند، به عقیده بنده این هست که قانون حمایت از هنرمندان و فعالان صنایعدستی وارد فاز اجرایی شود و وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بهعنوان متولی امر مادههای ۱۴گانه این قانون را برای اجرایی شدن پیگیری کند.»
فارغ از این موضوع که صنایعدستی مشکلِ فروش دارد یا تولید، آنچه که برای بهبودِ وضعیت این هنر ـ صنعت ضروری است، سیاستگذاری مناسب بهمنظور تولید بهینه محصولات صنایعدستی است. اما وقتی از تولید بهینه و سیاستگذاری در این زمینه صحبت میکنیم، دقیقا منظورمان چیست؟
مواردی چند در بهینهسازیِ تولید صنایعدستی ایفایِ نقش میکنند. از جمله این موارد تلفیقِ این هنر ـ صنعت با دستاوردهای دانشبنیان است. محمدرضا دشتیاردکانی، رییس فراکسیون گردشگری مجلس درباره این موضوع گفته است: «در گذشته عمده فعالیتهای حوزه صنایعدستی با دست و چشم انجام میگرفت، اما امروزه وجود صنعت لیزر در این زمینه بسیار تأثیرگذار بوده است و تولید صنایعدستی را به بهترین شکل ممکن برنامهریزی کرده تا گردشگران از آن استفاده کنند، بنابراین با وجود این اتفاق میتوان سطح تولید را با رعایت زیبایی، توجه به ظرافت، نازکبینی و نازکنگاری افزایش داد.»