اگر قصد سفر به جنوب کشور عزیزمون رو دارید یادتون باشه که از رفتن به جزیره قشم غافل نشید. قشم زیبا بزرگ‌ترین جزیره ایران و خلیج فارسه که تو استان هرمزگان قرار داره. این جزیره بزرگ و جذاب جاهای دیدنی زیادی از جمله جنگل‌ حرا قشم، غارهای خربس، تنگه چاهکوه، دلفین‌های آبی، خلیج فارس، دره ستاره‌ها، جزایر ناز، و غار نمکدان داره. ما قصد داریم تو این نوشته از یکی از جاذبه‌های این جزیره شگفت انگیز که اسمش جنگل حراست براتون بگیم؛ پس با ما همراه باشید.

جنگل حرا قشم از نمای بالا – تصویر از sinababaee24

جنگل حرا چیست؟

اگر بخوایم به طور کلی از جنگل‌‌های دریایی حرا براتون بگیم لازمه که اولش بدونید حرا یه گیاه شوره‌زی هستش که دونش رو درخت مادر رویش می‌کنه و یه نهال ازش به وجود میاد؛ بعد این نهال از درخت جدا شده و میوفته تو مرداب و همینطور ادامه پیدا می‌کنه تا یه جنگل پدید میاد.

گیاه حرا برگ‌هایی بیضی شکل و رویه سبز و براقی داره و پشت برگ‌هاش سفید یا خاکستری رنگه. طول این برگ‌ها به ۵ تا ۵/۷ سانتی‌متر می‌رسه. میوه حرا ، بادامی شکله، اما گل حرا انقدر کوچیکه که اصلا دیده نمیشه و کمتر کسی می‌تونه اونو ببینه. اما خب اونایی که دیدن میگن گلی به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ با عطری شیرین و خنک داره، که تو خرداد ماه از میون اون همه شاخ و برگ بیرون میاد و آدمای اونجا رو تا شعاع چند متری اطراف مست این بوی خوش می‌کنه.

 حتما تا حالا عکس‌هایه این جنگل زیبا رو دیدید؛ جنگل حرا روی دریا و آب شور قرار داره و همین سازگاری حرا با آب شور و شرایط نامناسب ازش یه گیاه عجیب و خاص به وجود آورده.

قد درخت‌هایی که در این جنگل هست به ۳ تا ۶ متر می‌رسه. گیاه حرا ریشه‌های کوتاهی داره که تعداد زیادی ریشه فرعی آن به طرف بالا می‌ره و به‌طور متوسط تا ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کنه.

در جنگل حرا قشم علاوه بر گیاه حرا؛ گیاه چندل هم رشد می‌کنه. گیاه چندل گل‌هایی به رنگ سفید یا زرد داره که در زمستون‌ها به چشم می‌خوره و میوه قهوه‌ای رنگ اون شبیه به گلابیه که در بهار می‌رسه.

شاید براتون سوال بشه که جنگل حرا هم مثل بقیه جنگل‌هایی که تو ایران و جاهای دیگه دنیا هست حیوان و گونه‌های دیگه زیستی داره یا نه؟ جواب این سوال مثبته. تو دل جنگل حرای قشم هم انواع آبزی و پرنده و دوزیست زندگی می‌کنن.

از پرنده‌هایی که تو این جنگل دیده شده می‌تونیم به مرغ ماهیخوار یا حواصیل ، لک لک ، مرغ سقا ، مرغابی و مرغ دریایی، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی؛ از آبزی‌های این جنگل می‌تونیم به خرچنگ ، مار دریایی ، شیلو ، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کنیم. خوبه که بدونید ۸۰ درصد از آبزیان دریای خلیج فارس تو این منطقه تخم‌ریزی می‌کنن.

نمای غروب جنگل حرا تصویر از astiyazhazadmehr

از جنگل‌ حرا قشم بیشتر بدانید

اگر سری به سواحل جنوبی ایران به خصوص هرمزگان زده باشید قطعا اون قسمت‌هایی که با گیاه پوشیده شده رو دیدید. این گیاه همون گیاهیه که در بندرعباس بهش حرا میگن. البته تو شهرهای دیگه با اسم‌های دیگه صداش می‌زنن مثلا تو  بلوچستان تمر، بوشهر گُرم و  بعضی از نقاط دیگه بهش تول میگن.

درختان حرا، در قسمت‌های کم عمق، کنار و روی تپه‌های جزیره مانندی که هنگام پایین رفتن آب دریا از آب بیرون می‌مونه قرار گرفتن. عمق آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر بیشتر نمی‌شن؛ پس این جنگل به وقت بالا آمدن آب دریا، در آب‌های نیلگون خلیج فارس به حالت شناور می‌مونه و با فروکش کردن آب دریا به مدت ۶ تا ۷ ساعت مثله جنگل‌های مناطق خشک به چشم میاد.

 همونطور که گفتیم حرا از اون گیاه‌های عجیبیه که برای رویش هیچ احتیاجی به آب شیرین نداره و خیلی خوب و راحت تو آب شور دریا هم رشد می‌کنه. داستان‌های زیادی در موردش هست بعضی از مردم محلی می‌گن که این درخت‌ها از اشک چشم انسان به وجود اومدن بعضی‌های دیگه می‌گن اون‌ها سوغاتی از هندوستان هستن که نزدیک بندر لافت کاشته شدن.

درخت‌های سرسبز در آب فرو رفته به جنگل حرای قشم جذابیت خاصی بخشیدن. این جنگل وقتی تماشایی می‌شه که سطح آب پایین میاد و جنگلی از دل آب‌های شور قشم بیرون می‌زنه. شاید تصور این صحنه شما رو یاد فیلم‌ها تخیلی بندازه، اما خب اگر بخوایم توضیح علمی اون رو بهتون بگیم اینه که جزر و مد آب باعث ظاهر شدن جنگل می‌شه؛ یعنی به وقت جزر آب درخت‌ها از آب بیرون میان و به وقت مد آب درخت‌ها تا نیمه تو آب فرو می‌رن.

از طرفی این جنگل شگفت آور درخت‌های سرسبزی داره که انگار از مابین چوب‌ها در اومدن. این چوب‌ها ریشه درخت‌های جنگل هستن که وارونه شدن تا آب شور دریا رو به آب شیرین تبدیل کنن؛ اونا این کارا انقدر خوب و انجام می‌دن که هیچ اشکالی تو رشدشون به وجود نمیاد. البته بعضی‌ها میگن که پوست این درخت خاصیت تصفیه‌کنندگی داره و آب دریا را می‌گیره و با دفع نمک اون، بخش شیرین اون را جذب می‌کنه. با این اوصاف، درخت حرا یک تصفیه‌خونه آب شیرین‌کن طبیعیه. لازمه اینم بگیم که این گیاه نمی‌تونه دمای کمتر از ۵ درجه سانتی‌گراد رو تحمل کنه؛ به علاوه شوری بین ۲۰ تا ۳۲ در هزار برای رشد اون‌ مناسبه.

اگه تا به حال به قشم رفته باشید متوجه رشد خوب درخت‌های حرا شدید؛ درخت‌های حرا این رشد خوب خودشون رو مدیون آب و هوای قشم هستند چون آب و هوای استوایی بهترین شرایط رو برای رشد اون‌ها مهیا می‌کنه. همین شرایط مساعد باعث شده که جنگل حرای قشم درخت‌های سه تا شش متری داشته باشه. برخی از مردم این جنگل رو جنگل همیشه بهار هم صدا می‌زنن چون که عمر زیادی دارن و تو همه فصل‌های سال شاخ و برگ سبزشون تماشاییه.

اسم دیگه‌ای که این جنگل داره طلای سبز قشم هستش. این جنگل قشم یه منبع اکولوژی مهمه که به صورت تالابیه که مملو از درخت‌های مناطق جنب حاره‌ای و گرم حاره‌ای شده. این منطقه که وسعتی حدود ۸۵۰۰۰ هکتار داره یکی از میراث طبیعی کشور ایرانه که گردشگرهای زیادی رو جذب زیبایی و طبیعت بکر خودش می‌کنه.

در سال ۱۳۵۱ بود که جنگل حرا قشم به عنوان منطقه حفاظت شده حرا معرفی شد و چند سال بعدش یعنی سال ۱۳۵۴ با بیشتر شدن وسعتش و رسیدن به ۸۵۶۸۶ هکتار عنوان پارک ملی رو گرفت و دو سال بعدش یعنی سال ۱۳۵۶ به شبکه جهانی انسان و زیست کره یونسکو پیوست. حالا هم محافظت از اون برعهده اداره کل محیط زیست استان هرمزگان هست.

جنگل حرا قشم از نمای بالا – تصویر از sinababaee24

جنگل حرا کجاست؟

همونطور که از اسم جنگل حرا قشم مشخصه این جنگل تو استان هرمزگان واقع شده و قسمتی از اون در قشم هست. جنگل حرا تو تنگه خوران یعنی مابین هرمزگان و جزیره زیبای قشم قرار گفته. این جنگل در سواحل شمال غربی جزیره قشم واقع شده و زیباترین قسمتش در مثلث بندر لافت، روستای کوران و منطقه گازی گورزین خودنمایی می‌کنه.

از سواحل قشم، راه خشکی برای رفتن به این جنگل‌ها وجود نداره و تنها راه بازدید از اون‌ها، از طریق آبه. پیشنهاد می‌کنیم برای رفتن به دل این جنگل عجیب با ناخداهای پرتجربه‌ای همراه بشید که آبراهه‌های کوچک این جنگل رو می‌شناسند و می‌تونن دیدن جنگل حرا قشم رو به خاطره‌ای به‌یادموندنی براتون تبدیل کنند. برای تماشای جنگل حرا باید به اسکله روستای طبل، بندر لافت یا اسکله سهیلی برید و از اونجا سوار قایق بشید و به دل جنگل بزنید. بیشتر مردم از اسکله سهیلی میرن چون که شهرت بیشتری داره و از امکاناتی نظیر فروشگاه صنایع دستی و سوغاتی، سرویس بهداشتی، سوپرمارکت و… برخورداره.

چه ساعتی برای بازدید از جنگل حرا قشم مناسب هست؟

با وجود اینکه مناطق جنوبی ایران، آب و هوای گرمی دارند، بهترین زمان سفر به جنگل‌ حرا اواخر پاییز، زمستان یا اوایل بهاره؛ تو این زمانه که این منطقه هوای خوبی داره و میشه از هوای مطبوعش لذت برد. جزر و مد آب در جنگل‌ حرا تقریبا هر شش ساعت یک‌ بار رخ می‌ده و اگه در حدفاصل بین جزر و مدر دریا، قایقی در جنگل حرا باشد، احتمال گیر افتادن اون وجود داره. با این حال، قایق‌ران‌ها تو کارشون مهارت کافی رو دارند و می‌دونند چه زمانی جزر و مد اتفاق می‌افته. ساعت بازدید از جنگل حرا هم به همین موضوع بستگی داره. بنابراین توصیه می‌کنیم برای پیدا کردن زمان مناسب از لیدر و یا از قایقران‌ها کمک بگیرید.

چه تفریحی تو جنگل حرا میشه انجام داد؟

تصور کنید که سوار بر قایق در آب‌های خلیج فارس در حال حرکتید؛ در ابتدا همه چیز عادیه تا اینکه درختان حرا از هر طرف پدیدار می‌شن و به هر گوشه‌ای که نگاه می‌کنید، محو زیبایی اون می‌شید. خوبه که بدونید اگر در فصول سرد به قشم سفر کنید و بخواید به جنگل حرا برید با یه چشم‌انداز زیبا از انواع و اقسام پرندگان مهاجر روبرو می‌شید.

بنابراین تو جنگل حرا قشم دو تا تفریح می‌تونید داشته باشید:

یکی؛ قایق سواری و عکاسی: حین قایق سواری بین درخت‌های زیبای جنگل حرا، فرصت رو از دست ندید و این لحظه‌های به‌یاد موندنی رو ثبت کنید تا این تصاویر همیشه از سفر قشم براتون به یادگار بمونه. اسکله سهیلی، روستای طبل و بندر لافت از جاهایی هستند که برای قایق سواری تو جنگل حرا باید اول به اونجا برید.

دوم؛ پرنده نگری: همون طور که گفتیم زیبایی‌های جنگل حرا قشم فقط به درخت‌های همیشه سبز و دریا خلاصه نمی‌شه و در طول قایق سواری با انواع جانوران از پرندگان مهاجر تا پرنده‌های آبزی و… روبرو می‌شید که لذت این سفر رو براتون دوچندان می‌کنه.

درختان جنگل حرا قشم چه کاربردی دارن؟

جنگل‌های حرا فقط به قشم ختم نمی‌شه و تا حوالی بندر پهل، بندر خمیر و جزیره هرمز ادامه پیدا کرده. بعضی از مردم بومی به وقت مد به این جنگل‌ها میان تا ماهیگیری کنند یا به هرس شاخ و برگ درخت‌ها مشغول بشن. اگه این سوال براتون مطرح شد که مگه درخت‌های این جنگل عجیب و غریب هم لازم به هرس داره؟! باید بگیم که مردم محلی با هرس کردن به پربارتر شدن درخت‌ها کمک می‌کنن و از طرفی هم بومیان می‌تونند از اون‌ها برای مصارف شخصی یا فروش استفاده ‌کنند.

درخت‌های جنگل حرا نقش مهمی تو تامین غذای دام، تولید زغال، تولید چوب، تهیه خمیر کاغذ و غیره داره. به علاوه شیره درون آوندهای این درخت برای درمان بیماری‌های پوستی رایج در هرمزگان مفیده. پوست حرا بر باسیل هانزن که باعث بروز جذام می‌شه، مؤثره.

درختان حرا به‌دلیل عمر طولانی‌شون، تنه‌هایی بسیار محکم دارند که در گذشته از همین مزیت برای ساخت دهل استفاده می‌کردند. در حقیقت، اولین دهل جزیره قشم با چوب درخت حرا ساخته شده. تو صنعت از تانن موجود تو حرا، برای تولید جوهر مازو استفاده می‌شه. چسب تخته و خمیر چوب هم یکی دیگه از مصارف صنعتی این درخته.

همون ریشه‌های وارونه درخت‌های حرا مثل سدی در برابر امواج و طوفان‌های دریا هستن. از اونجایی که چوب این درختان در اثر سوختن دود سیاه تولید نمی‌کنه، گزینه خوبی برای تهیه زغاله. میوه و برگ درخت‌های این جنگل به ‌عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار می‌گیره. آب و گل جنگل حرا نمک و آهک زیادی داره به همین خاطر در گذشته مردم از گل آن برای لاغر شدن استفاده می‌کردند؛ به این ترتیب که آن را به بدن‌شون می‌مالیدند و پس از خشک شدن، خودشون رو در آب می‌شستند.

از اونجایی‌که حرا به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره شناخته می‌شه، از مهم‌ترین هدف‌ها برای تولید و کاشت نهال حرا در تالاب‌ها؛ گسترش جنگل ، ایجاد محیط مناسب جهت تکثیر آبزیان، حفظ تنوع زیستی، حفاظت از خاک، تقویت زیستگاه پرندگان و حشرات و حفاظت از سواحل در برابر امواجه.

در هنگام بازدید از جنگل حرا قشم به نکات زیر توجه کنید

وقتی به جنگل حرا قشم رسیدید و سوار بر قایق راهی این جنگل پر رمز و راز شدید همون لحظه که غرق زیبایی محیط هستید حواستون به محافظت از این طبیعت خارق‌العاده هم باشه. یادتون باشه که این جنگل محل زندگی جانوران زیادیه، آرامش و سکوت منطقه رو به هم نزنید؛ به‌ هیچ عنوان به آشیانه پرنده‌ها و موش‌ها آسیبی وارد نکنید و فکر برداشتن تخم پرندگان رو از سرتون بیرون کنید. هیچ زباله‌ای در این منطقه نریزید و بدون اینکه از خودتون اثری به جا بذارید، ‌این منطقه رو ترک کنید.

یادتون باشه که محافظت از این طبیعت بکر بر عهده ما هم هست پس همونطور که خودتون از این محیط زیبا لذت می‌برید اجازه بدید که آیندگان هم بیان و از تماشای این منطقه جذاب لذت کافی رو ببرند.

بهترین هتل های نزدیک به جنگل حرا

اگه دوست دارین در بازدید از جنگل حرا یک اقامتگاه مناسب در اختیار داشته باشید، می‌تونین به این هتل‌ها سر بزنین و اتاق مورد نظرتون رو رزرو کنین.

• هتل دریتا قشم
• هتل آپارتمان پرشیا قشم
• هتل آلاله قشم