ایران از کشورهاییه که نمادها و آیین‌های زیادی داره. اگه به گذشته خودمون نگاه کنیم تقویم روزهایی رو داشته که به مناسبت یک آیین نام شده بوده و افراد می‌کوشیدند این رسوم رو به حا بیارند‌. از قدیمی‌ترین رسوم کشور شاید چهارشنبه سوری و عید نوروز رو در خاطر داشته باشیم، اما تعداد آداب و رسوم این کشور بیش از این حرف‌هاست.
نکته جالب اینه که هر شهری در تقویم آیین خودش رو داشته و تمام این رسوم علاوه بر نمادین بودنش، یک دلیل منطقی برای ایجادش وجود داشته‌. مازندرانی‌ها هم از قاعده مستثنی نیستند و در اوایل اردیبهشت رسمی دارند که هنوز اهالی اسک پایبندش هستند. این رسم از گذشته‌های خیلی دور تا به امروز ادامه داره. البته آقایون در دو هفته اول اردیبهشت ماه رسم خودشون رو به جا میارند و خانم‌های محلی آیین دیگری رو. امروز قراره با سفربازی سری به این روستا در مازندران بزنیم و با سنت برف چال و زن شاهی بیشتر آشنا بشیم.

نگاهی به مراسم برف چال

بومی‌های مازندران در ماه اردیبهشت در کنار رکناباد و گلگشت مصلی آیینی رو برگزار می‌کنند که طرفداران زیادی داره. خیلی از گردشگران برای تماشای این مراسم خودشون رو به این منطقه می‌رسونند. البته فقط گردشگران مرد امکان حضور در این مراسم رو دارند.
۱۵ روز اول در ماه اردیبهشت زمان برگزاری رسم مازنی‌هاست. برف چال و زن شاهی به صورت دقیق در منطقه اسک وش شهرستان لاریجان برگزار می‌شه.
به صورت کلی این مراسم در روز ۱۵ اردیبهشت یا آخرین جمعه در دو هفته ابتدایی اردیبهشت سال جدید انجام می‌شه. در اوایل این ماه بومی‌ها بر اساس این روز معین رو برنامه‌ریزی خودشون رو انجام می‌دن، به این صورت که مردهای روستا (۷ تا ۷۰ سال) بقایای برف‏ زمستانی که در شهر یا کوه جمع شده رو رو برمی‌دارند و با همکاری هم در دامنه کوه دماوند می‌ریزند. این برف‌ها در گودال‌های متعدد ریخته می‌شه.

سفربازی-مراسم برف چال

طی مراسم برف چال محلی‌ها به هم نزدیک می‌شوند

هر سنتی در ایران بر طبق هدفی به وجود میاد و این آیین هم با برگزاریش باعث می‌شه همکاری و همیاری مردان روستا افزایش پیدا می‌کنه. محلی‌ها برای یک هدف مشخص دست به دست هم می‌دن و همگی مثل اعضای یک خانواده در کنار هم هستند. با این کار محبت بین افراد بیشتر و دلخوری‌ها برطرف می‌شه. روستا یا شهرهای کوچک مثل پایتخت نیستند، آدم‌ها در کنار هم معنا پیدا می‌کنند. افراد اگر دلخوری از هم داشته باشند سعی دارند در سریع‌ترین زمان برطرف کنند. نکته خیلی مهم و هدف اصلی این کار تامین مقدار قابل توجهی از آب مورد نیاز دامداری در تابستانه. ممکنه در تابستان در این شهر بارندگی وجود نداشته باشه و این افراد با این کار، باعث تبدیل شدن برف به آب می‌شن. در گذشته این نکته بسیار حائز اهمیت بوده چون میزان برف خیلی زیاد بوده.

 

 

تاریخچه مراسم برف چال در مازندران از کجا آمده است؟

مردم روستای اسک که شغل اصلی‌شون دامداری بوده در فکر منطقه‌ای برای ذخیره آب بودند. اهالی روستا نمی‌تونستند گودالی برای جمع‌آوری برف حفر کنند و نمی‌دونستند بهترین روش برای جمع‌آوری آب ذخیره چه راهیه؟ تا اینکه یک روز رهگذری به نام سید حسن ولی متوجه مشکل‌شون می‌شه. این فرد باهوش که از نظر مردم متبرک بوده، با نوک عصای خودش مکان مناسبی در کوهستان رو برای کندن گودال انتخاب می‌کنه. در ازای این کار، از اهالی روستا درخواست می‌کنه وقتی به جمع‌آوری برف برخواستند، با قربانی کردن گوسفند به شرکت گنندگان مراسم رو به غذا و صبحانه مهمان کنند.
طبق تحقیقات، برف چال در مازندارن ریشه تاریخی و مذهبی داره و پیشینه این مراسم به دوره آل بویه، در طبرستان، برمی‌گرده. از شروع این مراسم ۶۰۰ سال می‌گذره، خیلی از افراد معتقدند “سید حسن ولی” از نوادگان امام حسن بوده.
به این علت که سید حسن مردی مومن بوده و برای مردم ارزش زیادی داشته، مردم طبق سخنش در طول سال نذرهای زیادی رو برای برف چال می‌ذارند. خیلی از افراد نذر می‌کنند در این روز گوسفند ذبح کنند و با گوشتش برای مهمانان غذا تهیه کنند. یا به نیازمندان در مراسم کمک کنند.

سفربازی-برف چال و زن شاهی

آیا خانم‌ها امکان حضور در برف شال را دارند؟

در طی این مراسم هیچ زنی امکان حضور در برف چال رو نخواد داشت. به اعتقاد اهالی حضور زنان در این آیین باعث حرمت‌شکنی می‌شه و تا سال آینده خانم‌ها دچار مشکلات عظیمی می‌شن کا گریبان‌گیر آقایون هم می‌شه، اما از اونجایی که خانم‌های ایرانی محدودیت ناپذیرند. اقتدارشون رو اینجا نشون می‌دن و خودشون دست به کار می‌شن‌. اینجا مراسم زن شاهی به وسط میاد و شکوه همکاری خانم‌ها در کنار هم جلوه خاصی پیدا می‌کنه.

شروع و شیوه در مراسم زن شاهی در مازندران

یک روز به مراسم برف چال، خانم‌های روستا دور هم جمع می‌شن و یک خانم کاردان و مقتدر به عنوان حاکم و حامی انتخاب می‌کنند. این فرد وظایف متعددی به عهده داره.
به عنوان مثال نماینده‌هایی برای نظم برنامه رو مشخص می‌کنه و همچنین وظیفه انتخاب بازیگران برای نقش‌هلی آیینی مراسم رو برعهده داره. این فرد اعتماد به نفس زیادی باید داشته باشه و کاردانیش در طول سال به دیگر بانوان مازنی ثابت شده باشه.

 

 

حامی‌ای که مشخص شد در روز مراسم، در خانه‌اش می‌مونه و مابقی بانوان با رقص و پایکوبی به منزلش می‌رند، این خانم‌ها انقدر به نواختن ساز محلی و رقصیدن ادامه میدن تا حاکم از در خونه بیرون بیاد. وقتی حاکم از در خونه بیرون اومد، افراد رقص و پایکوبی رو به اتمام می‌رسونند و ممکنه نمایش اجرا کنند و طبق نظر حامی دوباره به رقص و پایکوبی بپردازند. در طی مراسم حاکمیت روستا با زن‌هاست. در زمان اجرای زن شاهی هیچ مردی حق نداره در مراسم شرکت کنه. اگر مردی بیمار بود باید در خانه بدون اینکه پنجره‌ای رو باز کنه به استراحت بپردازه. حتی توریست خارجی که مرد باشه حق حضور در این مراسم رو نداره. پسر بچه‌های کمتر از ۷ سال می‌تونند در این آیین شرکت کنند چون به مراسم برف چال نرفتند.

این شادی تا ساعتی ادامه داره و پس از مراسم زنان به خانه‌ی بزرگ فامیل خودشون می‌رن و در کنار هم غذا می‌خورند. نزدیکای غروب هر بانو به منزل خودش برمی‌گرده بدون اینکه منتظر همسرش باشه. نکته عجیب اینجاست که هیچ استقبالی از آقایونی که به مراسم برف چال رفتند صورت نخواهد گرفت.

سفربازی-زن شاهی در آب اسک

بازدید از مراسم برف چال و زن شاهی

این مراسم عموما در ۱۵ اردیبهشت انجام می‌شه، باز هم می‌تونید از اهالی محل آب اسک تاریخ دقیق رو جویا بشید. در نزدیکی این محل هتل‌هایی در سفربازی وجود داره که می‌تونید رزرو کنید و برای زمانی که برای آیین برف چال و زن شاهی به این مجمل می‌رید، خیال‌تون از محل اقامت راحت باشه.

آیا این مطلب مفید بوده؟

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۲ رای