رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون یکی از هنرهای مختص به این منطقه را زنگوله‌سازی عنوان کرد و گفت: این هنر جزو صنایع‌دستی محسوب می‌شود و بیش از هزار سال قدمت دارد.

به گزارش سفربازی، به نقل از ایسنا، محسن مظاهری افزود: در ایران هنر زنگوله‌سازی مختص به شهرستان تیران و کرون است. در قدیم به دلیل وجود گله‌های گوسفند در اطراف تیران و کرون و شهرهای مجاور، رشته زنگوله‌سازی در این شهر شکل گرفته و ساخت زنگوله در رشته‌های متناوب از قبیل زنگوله شتر، گاو و گوسفند انجام می‌شود.

او با بیان اینکه در حال حاضر ۳۰ کارگاه زنگوله‌سازی در شهرستان تیران و کرون فعال است، توضیح داد: کسب و کار این هنرمندان از رونق خوبی برخوردار است، به طوری که زنگوله‌های تولید شده به شهرستان‌های همجوار و سایر نقاط ایران ارسال می‌شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، گفت: مراحل ساخت زنگوله شامل ۲۵ تا ۳۰ مرحله است. از نظر هنرمندان زنگوله‌ساز، زنگوله صداهای مختلفی دارد که بر اساس ضرباتی که بر زنگوله می‌خورد و تعداد ورقِ چکش خورده، صداهای مختلفی تولید می‌کند و تنها خودِ زنگوله‌سازان تشخیص می‌دهند که با تولید کدام صدا آن زنگوله آماده عرضه به بازار است.

زنگوله‌سازی از رشته‌های آهنگری است

به گفته مظاهری، تمام مراحل ساخت زنگوله با دست انجام می‌شود و یک هنرمند می‌تواند در روز ۷۰ زنگوله و حتی بیشتر تولید کند؛ برای این اقدام هنرمندان از سندان و کوره آهنگری برای ساخت زنگوله بهره می‌برند. زنگوله‌سازی یکی از رشته‌های چلنگری (آهنگری) است که از قدیم در تیران و کرون رایج بوده است.

او یادآور شد: از رشته چلنگری یک انشعاب دیگر هم داریم که در ساخت ادوات دستی کشاورزی مانند داس، چکش، چنگک و … فعال بوده‌اند و این ابزار فلزی که در صنایع مختلف کاربرد دارد از قدیم به شکل دستی در تیران و کرون تولید می‌شده است.

او با اشاره به اینکه زنگوله‌ها در ابعاد کوچک و بزرگ بسته به اندازه دام تولید می‌شوند، افزود: برای مثال زنگوله سه سانتی‌متری برای بره‌های متوسط و زنگوله‌های ۳۰ سانتی‌متری برای شتر تولید می‌شود. جنس زنگوله از ورق گالوانیزه است که برش داده می‌شود و پس از خم کردن در کوره، کلاهک مخصوصی برای آن ساخته می‌شود و داخل آن حلقه‌ای مخصوص برای تولید صدا تعبیه می‌شود.

ارسال زنگوله به کدام استان‌ها بیشتر است؟

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون قیمت هر زنگوله را در بازار بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان عنوان کرد و گفت: بیشتر زنگوله‌های تولید شده در این شهرستان به استان‌های خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام صادر می‌شود. معمولاً واسطه‌ها زنگوله‌ها را از هنرمندان خریداری و به استان‌های مختلف ارسال می‌کنند.

مظاهری با بیان اینکه زنگوله تولید شده فقط برای دام کاربرد ندارد، یادآور شد: برخی از انواع این زنگوله‌ها برای تزئینات هم استفاده می‌شود و حتی در قدیم این زنگوله‌ها به سنگ‌های آسیاب بسته می‌شد و در ورودی‌های چایخانه‌ها هم برای تولید صدا و خبر آمدن مشتری، نصب می‌شده است، اما بیشترین استفاده زنگوله برای دام است تا چوپانان با تولید صدا بتوانند گله را بهتر ردیابی کنند.

 

افزایش سفارش زنگوله در ترسالی

او با بیان اینکه صرفه اقتصادی زنگوله‌سازی برای هنرمندان این رشته مطلوب است، افزود: اما باید توجه داشته باشیم که در برخی مواقع تولید زنگوله ارتباط مستقیمی با خشک‌سالی دارد؛ در سال‌های خشک‌سالی که حجم علوفه و غذای دام کاهش می‌یابد به تبع آن تولید زنگوله نیز تقلیل می‌یابد. در مواقع ترسالی بر تعداد گله‌های گوسفند اضافه می‌شود و درخواست ساخت زنگوله افزایش می‌یابد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون گفت: بعد از مدتی زنگوله‌ها نیز کهنه می‌شوند و از گردن گوسفندان می‌افتند و حتی به دلیل فرسایش زنگ‌های وسط زنگوله صدای تولید شده کاهش می‌یابد و در نتیجه زنگوله قابل استفاده نخواهد بود. در این مواقع درخواست زنگوله‌های جدید افزایش پیدا می‌کند.

زنگوله‌های ریخته‌گری کیفیت ندارند

به گفته مظاهری، به صراحت می‌توانیم بگوییم هنر زنگوله‌سازی در ایران مختصِ تیران و کرون است و عمومیت آن متعلق به این شهرستان و به نوعی قطب صادرات زنگوله در کشور تیران و کرون است. اخیراً با استفاده از ریخته‌گری زنگوله‌هایی تولید می‌شود که به هیچ وجه کیفیت زنگوله‌های دست‌ساز را ندارند و این نوع زنگوله‌ها بیشتر در قلاده سگ کاربرد دارند.

او افزود: هنر زنگوله‌سازی از صدها سال پیش در تیران و کرون رواج داشته و بومی این شهرستان شده است و بیشتر هنرمندان زنگوله‌ساز با طی مراحل قانونی زیرمجموعه صنایع‌دستی شده‌اند.

آیا این مطلب مفید بوده؟

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای