مشهد رو همه به بارگاه امام رضا می‌شناسید. تصور کنین که یکی از قشنگ ترین کلیساهای ایران رو می‌تونین تو این شهر بیابین. جاذبه‌های تاریخی مشهد و کلیسای مسروپ مقدس یکی از اون بناهای تاریخی مشهده که حتی خیلی از ساکنان این شهر هم چیزی در موردش نشنیدن. اگه تا انتهای این مقاله از سفربازی من رو همراهی کنین متوجه می‌شین که غیر از حرم، قراره با یه جای دیدنی دیگه در این شهر مذهبی مواجه بشین.

مسیر دسترسی به کلیسای مسروپ مقدس

قبل از هر چیزی باید بدونین که چطوری باید این بنای تاریخی رو پیدا کنین. اگه با گوگل مپ و اپلیکیشن‌های مسیریابی کاری نداشته باشیم، باید سوار مترو خط ۱ بشین و در ایستگاه شریعتی از قطار پیاده شده و سوار قطار شهری خط ۲ بشید. سپس در ایستگاه سعدی از قطار پیاده شوید. با خطوط اتوبوس شهری ۳۸ هم می‌تونین به این کلیسا دسترسی پیدا کنین.

آشنایی با کلیسای مسروپ مقدس معروف به کلیسای ده دی

اوایلی که ارامنه به مشهد اومده بودن مکان مناسبی برای دعا نداشتن. کلیسای مسروپ مقدس مشهد بعد از مدتی در محله ارمنی نشین مشهد ساخته شد. در اون روزهای ابتدایی فقط یک مکان عبادت کوچک اطراف محله گنبد سبز داشتن. 

در حال حاضر ۷۶ سال از عمر این بنا می‌گذره. این بنا در خیابان امام خمینی (ارگ سابق) و اطراف میدان ده دی مشهد قرار داره. ساخت این بنا سه سال طول کشید. در تابستان سال ۱۳۸۴ این اثر در فهرست آثار ملی ثبت شد.

کلیسا مسروپ مقدس از گذشته تاکنون

در سال ۱۳۲۳ هیئت نمایندگان ارمنی مشهد درخواست دادن تا زمینی رو در کنار خندق شهر بخرن. این داستان سه سال طول کشید تا بالاخره یک قطعه زمین به‌شون فروختن. این موافقت به خدمتگزاران کلیسای ارمنیان اعلام و زمین اون در سال ۱۳۲۷ شمسی از شهرداری مشهد خریداری شد.

سه کلیسا در مشهد وجود داره اما کلیسای مسروپ مقدس تنها کلیسای این شهره که به ارامنه اختصاص داره. دو کلیسای دیگر در حال حاضر خیلی فعال نیستند و به آثار تاریخی مشهد پیوستن. شاید براتون جالب باشه که بدونین در دو شهر اراک و رشت هم کلیسایی به نام «مسروپ مقدس» وجود داره.

تا اواخر دهه هفتاد که آخرین سری ارامنه از مشهد مهاجرت کردن، کلیسای مشهد فعالیت داشت. کشیش کلیسا هم بعد از مدتی از مشهد مهاجرت کرد و عملا کلیسا کارایی خودش رو از دست داد. برخی به شهرهای دیگه رفتند و برخی از ایران خارج شدن. بعدها کشیش‌هایی که در شهر مقیم نبودن در کلیسای مسروپ مقدس مراسم آیینی برگزار می‌کردن. این کلیسا مدتی بعد از مهاجرت ارامنه دیگر به فعالیت خود ادامه نداد.

ارامنه‌ای که از شهرهای دیگر به مشهد می‌اومدن در کلیسای مسروپ جمع می‌شدن و مراسم گروهی برگزار می‌کردن. اما این روزها دیگه هیچ مراسمی در این مکان برگزار نمی‌شه.

ساختمان کلیسای مسروپ مقدس در گذر زمان

در تمام این سال‌ها که از ثبت ملی این اثر گذشته، هیچ اقدامی برای بازسازی این بنا صورت نگرفته بود. تا اینکه از حدود دو سال پیش مرمت بام، محوطه داخل کلیسا و جداره‌های رو به میدان ده دی،  تا حدودی محکم سازی شدند.

گشتی در فضای داخلی کلیسا

حتما ناقوسی که در تمام کلیساها وجود دارد دیده‌اید. هدف از وجود ناقوس در کلیسا حضور افراد در محوطه کلیساست که هر بار به یک دلیل و هدفی انجام می‌شود. ناقوس کلیسای مسروپ مقدس درست بالای در ورودی ساختمان نصب شده.

این ناقوس را از شهر اصفهان آورده‌اند؛ چون ارمنیان مشهد از خلیفه‌گری اصفهان پیروی می‌کردند. به غیر از ناقوس، کتیبه‌ای سنگی هم در بخش ورودی ساختمان کلیسا نصب شده که روی اون، متنی با زبان ارمنی نوشته شده. زیر این کتیبه تاریخ تاسیس کلیسای مسروپ مقدس نوشته شده. در این کلیسا زیرزمینی بزرگ قرار داره که دریچه‌های مستطیلی رو به بیرون داره و از ورود رطوبت به داخل کلیسا جلوگیری می‌کنه.

درختان کهنسالی که در وسط حیاط قرار داره تا گنبد کلیسا بالا رفته‌اند و حتی از بیرون کلیسا هم می‌تونین اون‌ها رو ببینین.

کتابخانه قدیمی کلیسا

کتابخانه‌های کلیساها بخش جذاب اون به شمار می‌رن. تعداد زیادی کتاب به زبان ارمنی و روسی که خیلی قدیمی هستن، در این کلیسا وجود دارن. این کتابخانه از سال ۱۹۶۱ داخل حیاط کلیسا بنا شده و متاسفانه به خاطر وجود نم و رطوبت، بیشتر کتاب‌ها در حال آسیب دیدن و خراب شدن هستن.

سالن اصلی بزرگ و زیبا

قبل از هر چیزی در هر کلیسایی، صلیب‌های بزرگی که برای تزیین استفاده شدن خودنمایی می‌کنن. برای ورود به سالن اصلی کلیسای مسروپ مقدس باید از در چوبی و قهوه‌ای رنگ به داخل برید. در همین نقطه دو صلیب بزرگ و سفیدی که گفتم می‌بینید. بعد از ورود لوسترهای بزرگی رو می‌بینین که تا جلو محراب خودنمایی می‌کنن.

دو طرف سالن ستون‌هایی کرم رنگ قرار دارند که تابلوهایی روی اون‌ها قرار گرفتن. بیشتر تابلوها شمایل عیسی مسیح و مریم مقدس هستن. 

مثل بیشتر کلیساهایی که در فیلم‌ها دیدین، با ورود به سالن اصلی، فرشی قرمز تا جلو محراب پهن شده و دو طرف اون نیمکت‌های چوبی قهوه‌ای قرار دارن. یک میز جلوی محراب است که کتاب انجیل روی اون قرار داره. روبه‌روی نیمکت‌ها نرده‌ای وجود دارد که محراب و میز کتاب انجیل رو از نیمکت‌ها جدا می‌کنه.

مراسم مذهبی کلیسا معمولا روی سن انجام می‌شه که مکانی بلندتر از ارتفاع کف سالن است. این کلیسا دو طبقه داره و طبقه بالا هم دقیقا مانند طبقه همکف است. برخی از لوازم قیمتی این کلیسا مانند ظروف نقره‌ای و تابلوهای قدیمی به موزه‌ای در تهران منتقل شده.

کتاب‌های سنگی با قدمت ۱۷۰ سال و تابلوهایی با عمر ۷۰ سال و بیشتر روی دیوارهای این کلیسا قرار دارن. برخی تابلوهایی که نفیس‌تر بودند، مانند سوزن دوزی‌های دستی با طرح کودکی عیسی و مریم مقدس به موزه‌ای در تهران منتقل شده.

بعد از دیدن کلیسای مسروپ مقدس کجا برم

حالا که با کلیسای ده دی یا کلیسای مسروپ مقدس مشهد آشنا شدی شاید دوست داشته باشی که یه سر هم به جاذبه‌های تاریخی و تفریحی اطراف این جاذبه گردشگری بزنین و از وقتت نهایت استفاده رو ببری.

اگه اهل گشت و گذاری در ادامه یه لیست از نقاط دیدنی و جذاب مشهد رو آوردم که با کلیسای مسروپ مقدس فاصله خیلی کمی دارن و یه تعدادشون حتی با پای پیاده هم قابل دسترس هستن.

بیایید که یه نگاه به تک تکشون داشته باشیم و باهاشون آشنا شیم.

آرامگاه نادرشاه افشار

آرامگاه نادرشاه افشار

نادر شاه مردی بود که تمام عمر خودش رو توی جنگ و نبرد سپری کرد و در حال حاضر توی شهر مشهد به خواب ابدی فرو رفته. شاید برات جالب باشه که بدونی اصلا قبر نادرشاه افشار اولش توی مشهد نبوده و در تهران قرار داشته! بعدا یه جورایی به زور به این شهر آورده شده. حالا این یعنی چی؟

در سال ۱۲۹۶ هجری قمری، قوام السلطنه دستور می‌ده که قبر اون رو از تهران به مشهد منتقل کنن تا این باغ زیبا که امروز می‌بینی تبدیل بشه به آرامگاه ابدی نادرشاه افشار!

بنای مقبره نادر شاه افشار اولش از خشت و گل ساخته شده بوده اما بعدترها هوشنگ سیحون (پدر معماری مدرن ایران) این بنا رو طراحی می‌کنه و در مکان فعلی می‌سازه.

بازار جنت

اگه اهل بازارگردی هستی و به بازار درمانی اعتقاد داری، یه خبر خوب برات دارم.

نزدیک کلیسای مسروپ مقدس یه بازار درست حسابی وجود داره به اسم بازار جنت.

بازار جنت که جزء قدیمی‌ترین بازارهای شهر مشهده، همه جور چیزی رو تو دل خودش برای فروش داره! فقط کافیه پول و حوصله کافی رو با خودت ببری تا رکوردهای خرید کردن رو جابه‌جا کنی.

بهتره از این بازار چه جور چیزی رو بخرم؟ موقع خرید از این بازار بهتره به فکر خرید پوشاک باشید. چون بازار جنت به فروش پوشاک بیشتر از بقیه اجناس معروفه.

باغ ملی

اگه بعد از دیدن کلیسای مقدس دوست داشتی یه دیدنی متفاوت رو توی شهر مشهد ببینی که بهت نهایت آرامش رو تزریق کنه، بهتره که به سمت باغ ملی بری یه باغ فوق‌العاده قدیمی و زیبا که توی شلوغ‌ترین نقطه مشهد، قرار داره. این باغ آرامشی فوق العاده رو به مهمون‌های خودش هدیه می‌ده.

این پارک توی زمان‌های قدیم باغی بوده برای سران و افراد رده بالای مملکت. در زمان قاجار به حاج کاظم ملک التجار می‌رسه. بعد از فوت حاج کاظم، این باغ به پسرش حسین ملک می‌رسه که اون هم بعد از مدتی این باغ رو به شهرداری می‌بخشه که برای مردم تبدیل به پارکش کنه.

اگه دنبال یه نقطه خوش آب و هوا و باصفا درست تو دل مشهد هستی باغ ملی بهترین انتخابه. پس با یه بستنی خوشمزه بعد از گشت و گذار توی بازار جنت راهی این باغ شو و خستگی خودت رو در کن.

خانه ملک

این مکان خونه همون حسین ملکی هست که توی قسمت قبل راجع به‌ش صحبت کردم.

خانه ملک جزء زیباترین خونه‌های تاریخی مشهد به حساب میاد و از نظر معماری توجه بسیاری از گردشگرها رو به خودش جلب کرده.

اگه عاشق نوستالژی هستی و با خونه‌های قدیمی عشق می‌کنی، دیدن این خونه واجبه! می‌تونی بعد از خستگی در کردن توی باغ ملی، یه سر هم به این عمارت زیبا بزنی و لذتش رو ببری.

گنبد سبز مشهد

یکی از دیدنی‌های این شهر گنبد سبز مشهده که از نظر تاریخی و مذهبی برای گردشگران جذاب به نظر می‌رسه. معماری این گنبد فوق‌العاده زیباست و برای خودش یه اثر هنری به تمام معنا به حساب میاد.

گنبد سبز، آرامگاه شیخ مومن استر آبادیه و در زمان صفویه ساخته شده.

امکانات کلیسای مسروپ مقدس

• محراب
• برج ناقوس‌خانه
• کتابخانه
• مدرسه و ساختمان اداری نزدیک کلیسا
• نورگیرهای مختلف روی دیوارها
• درهای ورودی که فقط در ضلع غربی باز است

سخن آخر در مورد جاهای دیدنی مشهد

علاوه بر کلیسای مسروپ مقدس کلیساها و بناهای قدیمی دیگری هم در مشهد وجود دارند که می‌تونین از اون‌ها بازدید کنین. گرچه بازدید از این بناها خیلی ساده نیستن اما قطعا تلاش موثری خواهد بود.

اگه قصد دارین به مشهد سفر کنین، فقط فکر رفتن به حرم نباشین. کلی جای دیدنی و تاریخی دیگه تو مشهد وجود داره که می‌تونین به اون‌ها سر بزنین. آنچه که نظر شما رو جلب خواهد کرد، همین مکان‌های تاریخی و قدیمیه. به خخاطر پیشینه و قدمتی که در این بناها وجود داره جزء جاذبه‌های گردشگری دیدنی از نظر مسافران به شمار می‌رن.