مجموعه گنجعلی خان یادگاری به جامانده در کرمان

.شهر کرمان دیدنی‌های تاریخی زیاده داره و اکثر آثار به جا مانده از دوران ساسانیان یا زندیه است. به علت اینکه این شهر به عنوان مقر زرتشتیان شناخته می‌شده، آتشکده یا معبد زرتشتی مثل گنبد جبلیه داره و خیلی‌ها با این بناهای تاریخی آشنا هستند. شاید کمتر کسی بدونه که مجموعه‌ای به نام گنجعلی خان در این شهر وجود داره که تمام دیدنی‌ها رو یک جا درون خودش جا داده. 

اصولا وقتی به سفر می‌ریم برای زمان‌های متفاوتی رو برای بازدید از هر بنای تاریخی اختصاص بدیم، اما در گوشه‌های شهر کرمان مجموعه‌ گنجعلی خان قرار گرفته که تمام آنچه که شما به دنبالش هستید می‌تونید پیدا کنید. کافیه امروز با سفربازی همراه باشید‌. بارتون رو ببندید تا از تک تک برجستگی‌های این منطقه رونمایی کنیم.

مجموعه گنجعلی خان در کرمان

مجموعه گنجعلی خان در کجاست؟

این مجموعه در مرکز تاریخی شهر کرمان قرار گرفته. اگه سری به بازار قدیم کرمان زده باشید حتما نام این مکان رو شنیدید. اگه از تهران به سمت کرمان با ماشین در حرکتید، می‌تونید بعد از گذروندن  ساعت خودتون رو به مرکز این شهر برسونید. این مجموعه که برای کرمانی‌ها خیلی مهمه به راحتی پیدا می‌شه و جزو بناهایی نیست که خارج از شهر باشه یا در پیدا کردنش دچار دشواری بشید. فقط توجه کنید ممکنه در بعضی از ایام مثل شهادت‌ها بسته باشه حتما قبل از اینکه به اون سمت راه بیفتید، اطلاعات کافی درباره باز یا بسته بودنش رو بدست بیارید.

دلیل نام‌گذاری مجموعه به گنجعلی خان

گنجعلی خان که از حاکمان مشهور زمان شاه عباس بوده، بدون شک مرکز فرمانروایی صفویه اصفهان بوده اما شاهان این سلسله در آبادانی قسمت‌های مختلف کوشیدند و با انتخاب حاکمان با لیاقت حداقل معماری کشور رو زنده نگه داشتند و بناها و کاخ‌های زیادی رو از خودشون به یادگار گذاشتند. گنجعلی خان که از سال ۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری فرمانروای کرمان بود، آثار و بناهای زیادی بنا رو از خودش به جا گذشته. یکی از این آثار همین مجموعه گنجعلی خان مشهوره، به علت کاردانی و تمام تلاش‌هایی که برای حکومت انجام می‌داده این مجموعه به نام خودش تاسیس می‌شه‌.

بماند که در زمان لشکرکشی آقا محمد خان آسیب زیادی به مجموعه گنجعلی خان وارد می‌شه، اما هنوز هم بیشتر قسمت‌های اون دوران قابل بازدیدها و می‌تونید شکوه مجموعه رو تماشا کنید. مساحت کل مجموعه گنجعلی خان ۱۱۰۰۰ مترمربع و بناهای زیادی طی سال‌های حکمرانی این شخص با نفوذ ساخته می‌شه..

قسمتی از مجموعه گنجعلی خان

معماری مجموعه گنجعلی خان 

اگر شما به کرمان برید معماری خاصی رو مشاهده می‌کنید، در واقع هر شهری معماری خودش رو داره، به عنوان مثال یزد به عنوان اولین شهر خشتی ساخته می‌شه، بیشتر خونه‌های قدیمی از جنس خشت و گل هستند و اندازه‌های یکسانی دارند. اما در کرمان برای این مجموعه داستان کمی فرق می‌کنه، در اون زمان مجموعه گنجعلی خان به سبک معماری اصفهانی ساخته می‌شه. حتی تزئین جاذبه‌ها به حالت هنر اصفهانیه.

 معمار بخشی از مجموعه استاد سلطان محمد و بانی آن گنجعلی خان بوده‌. چهار مسجد در چهار سمت میدان قرار داشته که سه باب آن باقی‌مانده و زیباترین آن‌ها مسجد ضلع شرقی در کنار کاروانسرا است که موزه‌ای از هنرهای تزئینی به‌شمار می‌آید. سبک معماری این بنا به شیوه اصفهانی است.

بخش‌های مختلف مجموعه گنجعلی خان

میدان، بازار، حمام، ضرابخانه، مدرسه، کاروانسرا و آب انبار قسمت‌های مختلفی از مجموعه رو تشکل می‌دن. هر کدوم از این آثار ویژگی خاص خودشون رو دارند و در طی سال‌های متفاوتی ساخته شدند. با توجه به اینکه هر بنا کارایی متفاوتی داشته در ادامه به صورت مجزا توضیح کوتاهی درباره نقش هر کدوم می‌دیم:

میدان: میدان این مجموعه درست در مرکز شهر کرمان قرار گرفته و به اعتقاد خیلی‌ها مثل میدان‌های نقش جهان یا امیرچخماق. در ۳ ضلع اصلی میدان گنجعلی خان بازار قرار گرفته و در ضلع باقی مونده، سرای گنجعلیه، این مکان به خودی خود یک میدان معمولیه چیزی که جلوه‌اش رو بیشتر کرده سرسبزی، مجموعه در هم تنیده اطراف، بازارهای مختلفه‌‌‌. میدان گنجعلی خان در سال ۱۰۰۵ هجری قمری ساخته شده.

بازار گنجعلی خان

 این بنا در سال ۱۰۰۵ هجری قمری ساخته شده. بازار بین چهارسوق و بازار اختیاریه و در قسمت جنوبی میدان گنجعلی خان قرار گرفته  طول این بازار نزدیک به ۹۳ متره. در انتهای بازار بازار زرگری قرار هم اکنون واقع شده که قیصریه معروفه، این بازار اصلی در ادامه به قسمت‌های مختلف بازار اختیاری، بازار وکیل، بازار مظفری بازار عزیز، بازار آهنگران، بازار کلاه مال تقسیم می‌شه‌.

مسجد: این بنا در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی خان در سال ۱۰۰۷ه‍.ق به عنوان نمازخانه کارونسرا ساخته می‌شه. این مسجد کوچک شامل  شبستان و ایوان ورودیه. به صورت کلی نمای مسجد ساده است.  کف ایوان سنگیه و در این مسجد چوبیه که بالاش کتیبه‌ای سنگی با این عبارات نصب شده‌: ” شکر که ۴ از دولت شاه عباس شاه آنکه جهان گشت ز عدلش بهشت گنج علی خان شده در سبع والف بانی این مسجد طاعت سرشت “.

فضای گنبددار شبستان، دو ستون، رواقی در یک ضلع، پوشش گنبدی بنا با ۱۲ نورگیر، محراب، لوح مرمرین بزرگ، تزیینات شبستان مشتمل بر نقاشی، گچبری، مقرنس کاری و کاربندی از اجزای این مسجده‌.

نمایی از حمام این مکان تاریخی

حمام گنجعلی خان

یکی دیگه از بناهای مجموعه گنجعلی خانه که در سال ۱۰۲۰ هجری قمری ساخته شده. این مجموعه برای رفاه حال بومی‌ها ساخته شده تا افراد دسترسی نزدیک‌تری به محل شست و شو داشته باشند. نقاشی‌های عهد صفوی در این بنا وجود داره و کتیبه شعری روی سنگ مرمر این حمام قرار گرفته که روی آن نوشته: کسی نداده نشان در جهان چنین حمام.

آب‌انبار تاریخی علی مردان خان : این آب انبار متعلق به (پسر گنجعلی‌خان) داخل بازار مسگری غربیه، معماری جالب دوران صفویه رو داره و تاریخ احداثش به سال ۱۲۰۹ هجری قمری برمی‌گرده. از مهم‌ترین ویژگی‌های این آب‌انبار ذخیره ۲ میلیون لیتری آب بوده. مقرنس کاری و کاشی‌کاری این آب انبار بسیار زیباست.

مدرسه و کاروانسرای گنجعلی خان:

امروزه این مدرسه بع عنوان یکی از حوزه‌های علمیه مشهور کرمان شناخته می‌شه. در ضلع شرقی میدان گنجعلی خان قرار گرفته و در دوران خودش به عنوان مکتب‌خانه یا همون مدرسه امروزی معروف بوده، در سال‌های بعد این مدرسه تبدیل به کاروان‌سرا می‌شه. طبق کتیبه به دست اومده از این بنا، در تاریخ ۱۰۰۷ توسط معمار برجسته محمد سلطانی یزدی ساخته شده‌.

ضرابخانه: در ضلع شمالی میدان گنجعلی خان قرار گرفته. بین سال‌های ۱۰۰۷ الی ۱۰۳۵ ساخته شده. گچ بری، به رنگ اخرایی از ویژگی‌های مهم بناست. گنبدی بلند داره و در رأس این گنبد کلاه فرنگی قرار گرفته. این باعث می‌شده نور به داخل بنا بتابه‌، فضای کلی ضرابخانه مربعی شکله و ۴ ایوان و ۴ غرفه داره. سال‌ها پیش در زمان تعمیر بنا تعدادی سکه مسی و قطعات فلزی متعلق به ضرب سکه به دست اومده که نشون می‌ده این بنا ضرابخانه‌است.

تماشای دیدنی‌های کرمان در کنار مجموعه گنجعلی خان

تماشا و سفر کرمان همیشه جذاب بوده و پر از خاطره. این شهر دوست داشتنی گنجینه‌ای از خاطرات دوران مختلف رو درون خودش پنهان کرده. هر چی از زیبایی‌هاش بگیم کم گفتیم و باید خودتون از نزدیک اسرارش رو کشف کنید. مجموعه گنجعلی خان از اون دسته فضاهای بی‌نظیره شهره که باید حداقل یک روزی وقت بذارید تا با قسمت‌های مختلفش آشنا بشید‌. برای سفر به کرمان هم نگران اقامتگاه نباشید چون با سفربازی شیرین‌ترین اقامت رو تجربه می‌کنید‌. الان به سایت سفربازی برید و با مشخص کردن تاریخ و تعداد نفرات هتل‌ها یا بومگردی‌هایی که مد نظرتونه رو انتخاب کنید‌. تا انتهای سفر همراه‌تونیم.