بررسی جشن‌های ایرانی با هویت جشن‌های باستانی

کشور عزیز ما از زمان‌های دور مهد آیین‌ها، مراسم و جشن‌های باشکوه بوده. همواره ایران و ایرانی را در جهان با نام جشن‌های آیینی می‌شناختن. در طی نیم قرن اخیر و به خاطر پاره‌ای از مصادیق، این جشن‌ها کمرنگ‌تر شدن و جای خود را به مراسم مذهبی دادن. با همه این‌ها جایگاه جشن و شادمانی همواره در بین ایرانیان ارج نهاده شده. در این مطلب قصد دارم چند نمونه از جشن ها و مراسم ایرانی را براتون توضیح بدم. شاید آشنایی دوباره با این اسامی راهی تازه برای برگزاری اون رو هم ایجاد کنه.

یکی از راه‌های شناخت فرهنگ ایرانیان، برگزاری جشن ها و مراسم ایرانی بوده است. شما در این مراسم با شیوه‌های آداب و رسوم شهرها، قبایل و قومیت‌های مختلف ایرانی آشنا می‌شید و می‌تونین اطلاعاتی در مورد تاریخچه و فرهنگ هر شهری به دست آورید. با اینکه در طی سال‌ها برگزاری این مراسم دچار تغییراتی شدن، اما شرکت یا مطالعه این جشن‌ها شما را با ماهیت این سرزمین آشنا خواهد کرد. با ما در سفربازی همراه باشید تا در مورد شیوه برگزاری این مراسم بیشتر بدونین.

تاریخچه برگزاری جشن ها و مراسم ایرانی

جشن ها و مراسم ایرانی بسیار باشکوه هستند هر کدوم می‌تونن ایده و داستانی منحصر به فرد داشته باشن. برخی از این مراسم مانند نوروز، چهارشنبه سوری، یلدا و جشن سده نام‌های آشناتری هستند و در اکثر شهرها برگزار می‌شن. یکی از علل اصلی برگزاری جشن‌های ماهانه این بود که در آن دوران هر روز از ماه نام خاصی داشت و یک روز در ماه با نام برج یکی می‌شد. در اون روز حتما جشنی برگزار می‌کردن.

جشن‌هایی مانند فروردینگان، اردیبهشتگان، خردادگان و … همه به این دلیل برگزار می‌شدن. در واقع هر جشن یک مناسبت مقدس هم در پی خود داره. بیشتر این آداب و رسوم و مراسم از آیین زرتشتی وام گرفته شدن. به اشتراک گذاشتن غذاها و نوشیدنی‌ها و دورهمی‌های دوستانه از میراث همیشگی این دین به شمار می‌ره. در واقع این اعیاد و مراسم یادگاری از آیین زرتشت به شمار می‌رن.

مهم‌ترین جشن‌های ایران باستان

برخی از جشن ها و مراسم ایرانی در بین مردم محبوب‌تر و پرطرفدارتر هستن. چند نمونه از این جشن‌ها رو که نشان از فرهنگ و میراث این منطقه دارن براتون توضیح می‌دم.

جشن فروردگان

یسنه یا یسنا در زبان پهلوی به معنای جشن، شادی، عبادت و ستایش به شمار می‌ره. جشن نوروز یکی از هفت جشن مهم ایرانی‌ها بوده که بعد از ظهور اسلام شش تای اون‌ها از بین رفته و تنها نوروز باقی مونده. دوران امپراطوری ساسانی تمام این هفت جشن برگزار می‌شدن.

در تقویم اوستایی روز نوزدهم هر ماه با نام فروردین شناخته می‌شه. در زمان قدیم مردم معتقد بودن که روح درگذشتگان باید در جشن و شادی نوروزی در کنار خانواده باشه، به همین دلیل رسم بود که مردم سر مزار عزیز درگذشته خود برن و جشن رو کنار اون برگزار کنن. البته این مراسم هنوز هم در بین بسیاری از خانواده‌ها برگزار می‌شه. دیدن اهل قبور در پنجشنبه آخر سال یا رفتن سر مزار هنگام سال تحویل هنوز هم بین خیلی از مردم رواج داره. جشن فروردینگان در نوزده فروردین برگزار می‌شد.

جشن اردیبهشتگان

برای خودم که الان دارم این مقاله رو می‌نویسم هم جالبه که بدونم هر کدوم از این روزها با چه اسامی نامگذاری شدن. مثلا روز سوم هر ماه در تقویم اوستایی با نام روز اردیبهشت نامگذاری شده. در این مراسم رسم بر این بود که مردم برای جمع‌آوری گل و گیاه به طبیعت می‌رفتن و روز بعد به نام اردیبهشتگان رو برای تجلیل از درستکاری جشن می‌گرفتن.

مردم باستان اعتقاد داشتن که روز دوم اردیبهشت مال فرشته صداقت و پاکیه. مردم با برگزاری این جشن ها و مراسم ایرانی به خود یادآوری می‌کردن که همواره صادق و درستکار باشن. از آیین‌های این جشن پوشیدن لباس سفید بود که نماد پاکی‌ست.

جشن خردادگان

ششمین روز از ماه خرداد هنگام برگزاری جشن خردادگان به شمار می‌ره. یکی از مهم‌ترین کارهایی که این روز انجام می‌دن رفتن به کنار رودخانه‌ها و دریاها در کنار خانواده و برگزاری مراسم دعایی در مدح اهورامزدا است. این جشن یک روز شاد مانند روز طبیعت خواهد بود.

این جشن در واقع برای گرامیداشت آب برگزار می‌شه. زیرا در دین زرتشت آب رشددهنده تمام موجودات هستی به شمار می‌ره. در این روز شست‌وشوی بدن، حفر چاه و ایجاد کانال‌های آبی جدید اولویت داره و مقدسه.

جشن تیرگان

جشن تیرگان که اسم اون رو شاید بیشتر شنیده باشین یه جشن تابستونیه که هر سال در ۱۳ تیر برگزار می‌شه. در این جشن مراسم آب‌پاشی، رقصیدن، آواز خواندن و آرزوی سالی پر از بارندگی برگزار می‌شه. در این روز غذاها و شیرینی‌های ویژه‌ای سرو می‌شه. این جشن هنوز در شهرهای یزد، کرمان، مازندران و همچنین شهر فراهان برگزار می‌شه.

جشن امردادگان

جشن امردادگان ۱۲۷ روز بعد از عید نوروز برگزار می‌شه. امردادگان در فارسی به معنای بی مرگ است. این جشن بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت داره و زرتشتیان اون رو برگزار می‌کردن. امردادگان روز هفتم مرداد برای گرامیداشت فرشته جاودانگی و بی‌مرگی برگزار می‌شه که مسئول نگهبانی از جهان و گیاهانه.

جشن شهریورگان

مراسم شهریورگان از جشن ها و مراسم ایرانی که به نام آذر جشن هم معروفه و روز چهارم ماه شهریور برگزار می‌شه. شهریورگان روز پدر باستانی هم به شمار می‌ره و یکی از همان جشنواره‌های آبی ایرانیان بوده.

شهریورگان از نظر تاریخی مصادف با زادروز شاه داراب (داریوش) و حضرت مانی است. برخی مراسم این جشن آتش روشن کردن و به اشتراک گذاری غذاها با نیازمندانه.

جشن مهرگان

یکی از مهم‌ترین جشن ها و مراسم ایرانی جشن مهرگان نام داره که در اوایل پاییز برگزار می‌شه. بر اساس تقویم اوستایی سال به زمستان و تابستان بزرگ تقسیم می‌شده. به همین دلیل نوروز جشن شروع گرما و مهرگان جشن شروع سرما بوده. این جشن دو روز برگزار می‌شده؛ روز ۱۶ مهر جشن خواص و بزرگان بوده و ۲۱ مهر برای عموم مردم. همچنین ۲۱ مهر روز پیروزی کاوه آهنگر و فریدون بر ضحاک ماردوش بوده.

جشن آبانگان

در ایران باستان روز دهم آبان رو جشن آبانگان برگزار می‌کردن. این جشن برای گرامیداشت الهه آب یا همان آناهیتا برگزار می‌شد. آناهیتا نماد پاکی روی زمینه. ایرانیان چهار عنصر اصلی را می‌ستودند برای همین اون‌ها رو پاکیزه می‌دونستن و به الهه‌ها نسبت می‌دادن.

جشن آذرگان

آذر به معنای آتش در فارسی امروزیه. در فرهنگ ایرانی، آتش عنصری مقدس در جهانه؛ زیرا گرما، نور و حیات تولید می‌کنه. جشن آذرگان در روز نهم ماه آذر برگزار می‌شه. یکی از مهم‌ترین آیین‌ها رفتن به آتشگاه‌ها و روشن‌کردن آتش بوده.

جشن دی‌گان (خرم روز)

نخستین روز در دی‌ماه خرم روز نام داره. دی یکی از صفت‌های پروردگار بوده و اون‌ها سردترین ماه سال رو به نام اهورامزدا نامگذاری کردن و جشن می‌گیرن. مراسم دیگان در طولانی‌ترین و تاریک‌ترین شب سال برگزار می‌شه.

جشن بهمنگان

جشن بهمنگان در دومین روز از بهمن‌ماه که به نام یکی از الهه‌های آسمانی بوده برگزار می‌شده. این فرشته زرتشتی نماد خردمندیه. همان طور که گفتیم هر بار که در تقویم اوستایی روز و ماه با هم یکی می‌شد جشن می‌گرفتن. در این روز مردم از خوردن گوشت جلوگیری می‌کردن.

جشن سپندارمذگان

مردم ایرانی همیشه جایگاه ویژه‌ای برای عشق، چه در ادبیات و چه در زندگی واقعی قائل بودن. مدت‌ها پیش از شکل‌گیری روز والنتاین روز عشق برای ابراز علاقه به زنان در ایران وجود داشته. این روز را سپندارمذگان می‌نامند و روز پنج اسفند برگزار می‌شه.

در بین این جشن ها و مراسم ایرانی، برگزاری جشن نوروز، چهارشنبه سوری، جشن سده، شب یلدا و جشن نوسره از جشن‌های بزرگ دیگری بوده که برخی از اون‌ها هنوز هم در برخی شهرها برگزار می‌شه. جشن سده در روز ده بهمن برگزار می‌شه که در اهمیت نور و آتشه. زرتشتی‌ها معتقد بودن که با گرما و نور به جنگ سرما می‌رن. این جشن هنوز در یزد برگزار می‌شه.

جشن نوسره هم پنج روز قبل از جشن سده برگزار می‌شه و به نوعی پیشوازی برای جشن سده به شمار می‌ره. این جشن هم در شهرهای یزد، کرمان و مازندران برپا می‌شه و در ستایش نور و گرماست.

سخن آخر

فراموش نکنیم که یکی از مهم‌ترین بخش‌های هویت یک جامعه، زنده نگه داشتن مراسم و جشن‌های تاریخی مردمه. در زمان قدیم مردم این آیین‌ها رو گرامی می‌داشتن و هنوز هم ارزش خیلی زیادی در بین ایرانی‌ها داره. امیدواریم که هر چه بیشتر در برپایی این جشن ها و مراسم ایرانی بکوشیم و سعی کنیم به اصل خودمون برگردیم. مردمی که زمین و هر آنچه در اون آفریده شده بود، ستایش می‌کردن و برای قدردانی ازش جشن می‌گرفتن.