عید باستانی نوروز، عیدی به وسعت تاریخ

همیشه جشن‌های تولد با نو شدن و سرزندگی همراهه! نوروز هم از این قاعده مستثنی نیست. جشن تولد و تجدید دوباره حیات برای کره زمین و این یعنی آغاز سالی نو و پشت سر گذاشتن زمستانی سرد و طولانی. جشن عید نوروز اما نه فقط برای ما ایرانی ها که در بخش هایی از خاورمیانه و آسیای جنوبی هم به عنوان آغاز سال نو جشن گرفته میشه. البته که مرز و محدوده ای برای نوروز وجود نداره. قسمتی هایی از بالکان و حتی آفریقای جنوبی هم هر ساله با فرارسیدن بهار ایام نوروز رو جشن میگیرن. در این مقاله نگاهی به تاریخچه عید باستانی نوروز میندازیم.

در ادامه هم به بررسی و چگونگی برگزاری این جشن جذاب نه در ایران که در سطح جهان می پردازیم. پس این مقاله از سفربازی رو از دست ندین که به نظرم می تونه پر از نکات جدید و خواندنی باشه.

 نوروز از کی نوروز شد؟!

 توی متن های قدیمی تاریخ بزرگداشت آیین نوروز رو به ۳۰۰۰ سال قبل نسبت میدن. توی تقویم زرتشتی اساس چرخش ایام تغییر فصل های سال بود. جشن هایی مثل نوروز، جشن تیرگان، مهرگان و یلدا هر کدوم نشانی از تغییر فصل توی تقویم زرتشتیان بود. اما این نکته رو هم باید بهش توجه کرد که جشن نوروز هزاران سال هست که توی ایران برگزار شده. امروزه آیینی که باهاش مواجهیم با تغییراتی در طی سالهای زیادی روبرو بوده. اما زیبایی این جشن این بوده که در کنار تمام تغییراتی که توی هزاران سال به وجود اومده یه موضوع دست نخورده باقی مونده اونم ماهیت نوروز بوده. اینکه چرا نوروز در جهان تونسته به عنوان یه مبدا فرهنگی شناخته بشه رو میشه با مبنای تاریخی بررسی کرد:

فرهنگ باستانی امپراتوری ایران، تاثیر شعر و فرهنگ تمدن پارس توسط امپراتوری قرون وسطایی و مهاجرت ایرانی ها به سایر کشورها. از همان سالها که برگزاری جشن نوروز در ایران رسمیت پیدا کرد، آیینی برای آن نیز مشخص شد. فرارسیدن بهار همراه بود با دورهمی های خانوادگی و پذیرایی های ساده.  انواع  شیرینی و خوراکی هایی که در ادامه همین نوشتار باهم مرور می کنیم.

نوروز آیین باستانی ایرانی‌ها

 نوروز مهمترین جشن ایرانی ها

روزهای پایانی سال همیشه با کلی شور و شوق همراه بوده و هست. از خرید و بازارگردی تا جذابیت بی نظیر تجریش فروشنده های خیابونی که حال و هوای عید رو چندین برابر جذاب و باحال میکنه. پس اگر تا امروز به بازار و محله تجریش دمه عید سری نزدید امسال رو از دست ندین.

مهمترین بخش که همه ما به خوبی باهاش آشنا هستیم سفره هفت سین است. سفره ای تشکیل شده از سبزه که نمادی از تولد دوباره ست. سنجد که نمادی از دوست داشتن و عشقه، سیب نشان زیبایی و سلامت، سیر نشانی از سلامتی، سمنو نمادی از باروری و ثروت، سرکه بیانگر مفهوم طول عمر و سماق نشانی از شروع روزی جدید. اینها تنها بخشی از آداب و رسوم چیدن سفره هفت سین بودن و ما باید کنار این هفت سین ماهی قرمز، آیینه و گل هایی مثل سنبل رو هم قرار بدیم.

یکی از جذابیت هایی که برای ما و در نیکان ما به وضوح دیده میشه استفاه از همین نمادهای جذاب در دل زیباترین جشن ایرانیان بوده. تعطیلات عید که برای ما همراه با سفر و دیدوبازدید همراهه با روز سیزده فروردین یا همون سیزده به در به پایان میرسه. سیزده به در خودش به تنهایی مراسم و مسلک خاص خودش رو داره. خانواده ها به دل طبیعت میرن و برای رسیدن به آرزوها و اهدافشون سبزه های سفره هفت سین رو گره میزنن و در دامان طبیعت رها می کنن. خب تا اینجای نوشته‌مون سعی کردیم عید نوروز رو یه بررسی اجمالی و مختصر بکنیم که بدونیم نوروز از کی و کجا برای ما تبدیل به شروعی دوباره شد.

چهارشنبه سوری پیشگام شروع روزهای نوروزی

عید نوروز چه آداب و رسومی داره؟

مثله همه  اتفاقات و رویدادهای بزرگ که مقدمه و موخره داره، عید نوروز هم شامل همین موارد میشه. چهارشنبه سوری به تنهایی خودش میتونه موضوع یه مقاله باشه. قاشق زنی و پریدن از روی آتش در روزهای آخر اسفند به معنای عبور از سرمای زمستان رسیده به روزهای سبز بهاره. یعنی پایان شب سیه سپید است.

خانه تکانی یا خانه تکونی هم از سنت‌هایی هست که خوب یا بد به ما رسیده و شکل امروزیش شاید باب میل و پسند خیلی ها نباشه. اما خانم های ایرانی با قدرت و شدت دارن مراسم خانه تکانی رو از نخستین روزهای اسفند استارت میزنن و تقریبا هستن خانواده هایی که همزمان با تحویل سال دست از خانه تکانی می کشن.

یکی از خریدهای مهم روزهای پایانی سال، رفتن به باغ گل و خرید بنفشه و سنبل هست. در روزگار گذشته که خونه‌ها حیاط داشتن، کاشتن بنفشه توی باغچه یکی از کارهای مهم روزهای پایانی سال بود اما با شهرنشینی به مثابه آپارتمان نشینی باید قبول کنیم که خرید گلدون تونسته جایگزینه زندگی سنتی و جذاب تهرانی ها در گذشته باشه.

سر زدن به باغ گل محلاتی و باغ گل رضوان رو از دست ندین. البته که میتونید با یه سرچ ساده باغ های بیشتری در تهران پیدا کنید و اگر در شهری بجز تهران هستین باغ گل شهر خودتون رو پیدا کنید تا برای سفره نوروز بنفشه و سنبل داشته باشین.

هفت سین ایرانی‌ها

روزی جهانی برای عیدی ایرانی

سال ۸۸ بود که مسئولین قصد کردند تا این واقعه سنتی ایرانی رو ثبت جهانی کنن. از همین روی بود که درخواست ثبت جهانی عید نوروز رو تو سازمان علمی و فرهنگی یونسکو ثبت کردند.  ۸ آذرماه همون سال عید نوروز ثبت جهانی شد.

مجمع عمومی سازمان ملل اما همون سال روز ۴ اسفند مطابق با ۲۳ فوریه سال ۲۰۱۰ به عنوان روز جهانی عید نوروز نامگذاری کرد و به رسمیت شناخت. نکته جالبه این روز جهانی اینه که از جشن نوروز به عنوان جشنی با ریشه ایرانی و قدمتی سه هزار ساله یاد شده است. بجز مردم ایران، مردم سایر نقاط جهان هم جشن نوروز رو به رسمیت میشناسن و هر ساله ایام نوروز سفره هفت سین پهن می کنن.

حال و هوای نوروز در تجریش

سفرنامه های خارجی و ردپای عید ایرانی 

“انگلبرت کمپفر” مسافر خارجی که در دوره صفویه به ایران سفر کرده بود و “مادام کارلاسرنا” در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به ایران اومده بود در سفرنامه های خودشون از ایران و جشن نوروزی نوشتن. برای نمونه مسافری به نام “جملی کارری” که مدتی بعد از سفر “کمپفر” به ایران اومده بود در سفرنامه‌اش اینجوری از ایران و جشن نوروز یاد میکنه: “در نوروز بزرگان برای عرض تبریک به حضور شاه می‌رسند و نسبت به وسع و امکان خود سکه‌های زرین و هدایایی تقدیم می‌کنند. خان‌هایی که به علت دوری راه نتوانند به حضور شاه برسند، با چند تن از غلامان و کنیزان خود که لباس فاخر بر تن می‌کنند، هدیه عیدانه خود را به پیشگاه شاه می‌فرستند. ایرانیان در این روز لباس نو می‌پوشند. زیرا معتقدند کسی که سال نو را با لباس کهنه آغاز کند، از خوشی‌های تازه سال جدید بی‌بهره خواهد ماند.

از دیگر مراسم عید، یکی هم آماده کردن انواع غذاهای لذیذ در خانه‌ها و پذیرایی گرم از دوستان و آشنایان است.”

نوروزتان پیروز، صد سال به از این سالها

عید نوروز و تاریخچه اش حکایت یکی دوتا مقاله و نوشتار نیست، باید کتاب به دست بگیری و درباره تاریخ و فرهنگ کشورمون بخونیم. به قول فرخزاد که میگفت: “فرهنگ همیشه غالب میشه.” سعی کردیم در این نوشتار کوتاه که درباره نوروز و جشن و خاستگاهش بگیم. قطعا نوشته کاملی نبود، اما قصد داشتیم تا فرصتی برای مطالعه بیشتر رو برای شما فراهم کنیم.