نمی‌دونم گذرتون به هرمز زیبا افتاده یا نه؟ اما به طور قطع یکی از زیباترین جزایر جنوب ایران که پر از مناظر طبیعی بکر و یونیکه، جزیره هرمزه. جزیره هرمز سال‌هاست یکی از مقاصد گردشگری به شمار می‌ره که تونسته نظر بسیاری از افرادی که به اونجا می‌رن به خودش جلب کنه. برای اینکه این جزیره زیبا افراد بیشتری رو به سمت خودش جذب کنه، تدابیری براش اندیشیده شده. فرش خاکی هرمز یکی از این جاذبه‌های دیدنی در این منطقه به شمار می‌ره که با توجه به خاک‌های رنگی هرمز تونسته تصاویر منحصر به فردی رو برای بازدیدکنندگان این منطقه به وجود بیاره. با اینکه مدتی‌ست این فرش بازسازی نمی‌شه، اما همچنان یکی از جاذبه‌های این منطقه است که حرف و حدیث زیادی در موردش وجود داره. با من در ادامه این مقاله همراه باشین، تا بدونیم علت شکل‌گیری این فرش خاکی چی بود و چرا دوباره طراحی و اجرا نمی‌شه.

درباره ی فرش خاکی هرمز

حتما می‌دونین که جزیره هرمز تنوع زیادی تو داشتن خاک‌های رنگی داره. وقتی سوار قایق‌های تندرو و اتوبوس‌های دریایی هستین تا از بندرعباس به هرمز برسید، یه تپه خاکی قرمز وسط آب‌های جذاب خلیج فارس خودنمایی می‌کنه که هر طرفش زیر نور آفتاب به یک رنگ خاص دیده می‌شه. سال‌ها پیش مسئولان گردشگری استان هرمزگان تصمیم گرفتند که پروژه فرش خاکی هرمز رو در این جزیره اجرایی کنن. فرش خاکی هرمز در عین داشتن اصالت، همه رو مجذوب زیبایی منحصر به فرد خودش می‌کرد و رد پایی از دل تاریخ جزیره رو به بازدیدکنندگان نشون می‌داد. برای نزدیک بودن به این جاذبه گردشگری می‌تونین از رزرو بوم گردی هرمز استفاده کنین و با خیال راحت به سفر برید.

با اینکه این فرش خاکی چند سالیه که بازسازی نمی‌شه، اما همچنان یکی از موارد پر بحث و گفت‌وگو در زمینه جاذبه‌های گردشگری هرمز به شمار می‌ره. بد نیست کمی در مورد ویژگی‌های فرش خاکی هرمز با هم حرف بزنیم.

به نقل از سایت itto.org:

جزیره هرمز به خاطر خاک رنگارنگش شهرت دارد و همین امر باعث شد تا به فکر ساخت بزرگترین فرش خاکی جهان با عنوان خلیج فارس بیفتد. فرش خاکی به مساحت ۱۳۰۰ متر مربع از ۹۰ رنگ مختلف خاک ساخته شده است. پیش از این پروژه، بزرگترین فرش خاکی جهان در جزیره قناری ساخته شده بود که ۹۰۰ متر مربع مساحت داشت. فرش خاکی ایران را می توان بزرگ ترین فرش خاک جهان دانست و احتمالاً در کتاب رکوردهای جهانی گینس ثبت خواهد شد. طراحان این فرش را «داماهی» برگرفته از نام یک ماهی افسانه‌ای نامیدند.

فرش خاکی هرمز کجاست؟

جزیره هرمز چیزی در حدود ۴۲ کیلومتر مربع وسعت داره و از جاهای دیدنی استان هرمزگان به شمار می‌ره و ضمنا کنار تنگه هرمز قرار گرفته. فاصله جزیره هرمز از بندرعباس ۸ کیلومتره و یه جزیره بیضی شکل به شمار می‌ره. این جزیره ۶۰۰۰ نفر جمعیت داره و از توابع قشم به شمار می‌ره. به خاطر وجود طبیعت بکر و دیدنی این جزیره، یکی از مقاصد گردشگری مطلوب برای افراد با سنین مختلف به شمار می‌ره. فراموش نکنین که جزیره هرمز اقامتگاه‌های مناسب زیادی داره. برای همین می‌تونین پیش از سفر از رزرو هتل هرمز مطمئن شده و سفر خودتون رو آغاز کنین.

وقتی دو روز تو جزیره هرمز بمونین، آرامش، هوای تمیز و دور بودن از هر گونه آلودگی صوتی، شما رو به این فکر می‌اندازه که کاش می‌شد مکان زندگی خودتون رو این جزیره انتخاب کنین و از هیاهوی شهرهای شلوغ فاصله بگیرید. مردم بومی خونگرم و مهربون هرمز یکی دیگه از دلایل انتخاب این شهر به عنوان جایی برای زندگی خواهد بود. همچنین وجود غارهای نمکی و کلا نمکی بودن خاک این جزیره، ویژگی جذب صوت‌های بیش از حد رو پوشش می‌ده. گوش دادن به موسیقی طبیعی امواج دریا در کنار موسیقی محلی جنوبی، روح هر کسی رو جلا می‌ده.

حالا برای اینکه بدونین فرش خاکی هرمز کجاست باید بگیم که در بخش غربی جزیره که رنگ خاک هرمز طیفی از رنگ‌های تیره تا روشن رو پوشش می‌ده، می‌تونین این فرش خاکی رو پیدا کنین. یکی از دلایل اصلی شکل گرفتن ایده فرش خاکی، وجود همین طیف گسترده از خاک‌های رنگی در این بخش جزیره بود. با طرحی از نقوش فرش ایرانی، جلوه این خاک‌های رنگی چندین برابر شد.

 راه رفتن به فرش خاکی هرمز

از مسیرهای مختلفی می‌تونین خودتون رو به جزیره هرمز برسونید. شما از هر طریقی که براتون ساده‌تر باشه و با توجه به هزینه‌ای که برای رسیدن به مقصد در نظر گرفتین، می‌تونین خودتون رو به این جزیره زیبا برسونین. اولین موضوعی که باید بدونین اینه که جزیره هرمز فرودگاه نداره و اگه می‌خواین با هواپیما برید، باید بندرعباس یا قشم رو به عنوان مقصد انتخاب کنین و از اونجا با کشتی و اتوبوس‌های دریایی به هرمز برید.

اگر هم اهل مسافرت زمینی هستید می‌تونین با قطار یا خودرو شخصی به بندرعباس سفر کنین و با قایق‌های تندرو و اتوبوس‌های دریایی به جزیره هرمز برسید.

تاریخچه ایجاد فرش خاکی هرمز

از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ و در یک دوره هفت ساله این فرش زیبای خاکی توسط هنرمندان بومی جزیره و با انواع خاک‌های رنگی جزیره بر ساحل گسترده شد. فرش خاکی هرمز نمادی از تاریخ و تمدن هزار ساله جزیره زیبای هرمز رو به نمایش می‌ذاشت. در طراحی این فرش از نقش‌های مختلف گیاهان، حیوانات و طرح‌های هندسی استفاده شده. این فرش خاکی در دوره‌های مختلف تاریخ هرمز رو روایت می‌کرد و با نمادهای مختلف این جزیره، روایت‌های هنرمندانه‌ای رو از این جزیره به همه نشون داد. 

از المان‌هایی که در طراحی این فرش استفاده شده، برخی از اسطوره‌های هرمزگان و اشعار عمر خیام، بود. همچنین از لاک‌پشت پوزه عقابی، جبیر، لباس‌های زنان هرمز، بخش‌هایی از قلعه پرتغالی‌ها و نمادهایی از موسیقی محلی و سازهای خاص هرمز تصاویری دیده می‌شد.

فرش خاکی هرمز و ارتباط آن با محیط زیست

با اینکه سال‌ها فرش خاکی هرمز یکی از جاذبه‌های گردشگری برتر در این جزیره به شمار می‌رفت، اما از سال ۱۳۹۷ اجرای این فرش متوقف شد. یکی از دلایل خیلی مهم برای توقف این پروژه نگرانی برای حفاظت از محیط زیست بود. خاک‌های رنگی هرمز که از جاذبه‌های اصلی گردشگری در این منطقه به شمار می‌رن، با اجرای این پدیده با کمبود و نابودی مواجه می‌شدن. جابه‌جایی و استفاده مداوم از این خاک‌ها برای طراحی نقوش فرش، نگرانی‌هایی رو برای کاهش این منابع طبیعی و آسیب به محیط زیست جزیره در پی داشت.

علاوه بر این، کارشناسان گردشگری معتقد بودند که اجرای چنین پدیده‌ای، فقط در یک مقطع خاص می‌تونست گردشگران رو به این جزیره جذب کنه و در طولانی مدت امکان توسعه و رونق پایدار برای گردشگری رو به دنبال نداشت. آن‌ها معتقدند برای معرفی جاذبه‌های گردشگری هرمز باید روش‌های پایدار و تاثیرگذارتری رو انتخاب کرد.

برخی هنرمندان جزیره هم معتقد بودن، اجرای این طرح آسیب جبران‌ناپذیری به خاک‌ها، منابع طبیعی و زیستگاه بومی جزیره می‌زد. همه این موارد در کنار هم باعث شد توجه بیشتری به حفاظت از منابع طبیعی و توسعه پایدار جزیره اعمال شود. 

چرا خاک جزیره هرمز رنگ‌های مختلف است؟

در خاک جزیره هرمز ترکیب‌های متفاوتی از کانی‌ها و فلزات وجود داره که رنگ‌های مختلفی رو تو خاک ایجاد می‌کنن. در واقع رنگ‌های خیره‌کننده ساحل سرخ و رنگی هرمز به خاطر وجود مواد شیمیایی خاصیه که در خاک‌ها و سنگ‌های این جزیره وجود داره. سنگ‌هایی که اکسید آهن دارن، در کنار سنگ‌هایی که دارای سولفید آهن هستن، به مقدار زیاد در منطقه وجود دارن. وقتی مواد معدنی داخل خاک‌ها با هم ترکیب می‌شن، واکنش‌های شیمیایی و طبیعی نشون می‌دن و ترکیب‌های رنگی جذابی مثل قرمز، زرد، قهوه‌ای و دیگر رنگ‌ها رو می‌شه دید. 

بهترین زمان بازدید از فرش خاکی هرمز

به خاطر اینکه از سال ۹۷ دیگه فرش خاکی هرمز تجدید و مرمت نمی‌شه، برای همین گردشگران هم برای بازدید از اون نمی‌رن. اما اگه این جاذبه گردشگری مجددا بازسازی و اجازه دیدن از اون صادر شد، بهترین زمان بازدید از فرش خاکی هرمز نیمه دوم ساله که هوا خنک‌تره و گرمای هوا آزاردهنده نخواهد بود.

برای بازدید از فرش خاکی هرمز چه چیزهایی با خود ببریم؟

بازدید از فرش خاکی هرمز به تجهیزات خاصی نیاز نداره. همین که لوازم عکاسی، لباس، کفش، کلاه و عینک مناسب داشته باشید کافیه. اگه دوست دارید شب رو در ساحل هرمز به صبح برسونید، استفاده از چادر مسافرتی، پتو، لباس گرم، کیسه خواب، غذا و آب کافی و چراغ قوه ضروری خواهد بود.

دیدنی‌های اطراف فرش خاکی هرمز

همون طور که اول مقاله هم اشاره کردم، جزیره هرمز پر از جاذبه‌های گردشگری فراوونه که یکی از یکی قشنگ‌تر هستن. حتما وقتی به این جزیره رفتید، سعی کنین بازدید از همه این جاهای دیدنی مثل غارهای نمکی، ساحل نگینی، ساحل سرخ و دیگر جاذبه‌های گردشگری اون رو تو برنامه‌ریزی سفرتون قرار بدید. در ادامه چند نمونه از این جاهای دیدنی رو بهتون معرفی می‌کنم.

دره مجسمه‌ها

شاید اسم این دره رو بارها شنیده باشید، اما قطعا دیدن غروب خورشید از لابه‌لای سنگ‌هایی که شکل و شمایلی شبیه حیوانات ترسناک منقرض شده دارن، جذابیت دیگری خواهد داشت. پیش از رسیدن به دره باید از مسیری باریک رد بشید تا به محل تقاطع صخره‌ها و دریای نیلگون خلیج فارس برسید. مردمی که در اون مکان جمع شدن و مشغول عکاسی هستن یا با اسپیکرهایی با صدای بلند موسیقی‌های شاد پخش می‌کنن، جذابیت  حضور در این مکان بکر رو چند برابر می‌کنن. این دره تا فرش خاکی هرمز فاصله چندانی نداره و اگه دوست داشته باشین می‌تونین بعد از رفتن به فرش خاکی، سری هم به این دره زیبا و عجیب بزنین. این مجسمه‌ها طی هزاران سال و در اثر فرسایش طبیعت به این شکل دراومدن و تجربه‌ای متفاوت از تاریخ و طبیعت رو در کنار هم خواهید داشت.

دره رنگین کمان

یکی دیگه از جاذبه‌های بی‌نظیر گردشگری جزیره هرمز دره رنگین کمان اونه که تلفیق زیبایی از رنگ و خاکه و شهرت خیلی زیادی داره. در این دره لایه‌های رسوبی با رنگ‌های متنوع خودنمایی می‌کنن. این رنگ‌ها به خاطر ترکیب مواد معدنی و رسوب‌های داخل خاک تشکیل شدن. همچنین وجود رنگ‌های طبیعی زرد، نارنجی، قهوه‌ای، سرمه‌ای و قرمز، خاک این منطقه رو خاص کرده و نظر هر بیننده‌ای رو به خودش جلب می‌کنه. بی‌شک یک سری از بی‌نظیرترین عکس‌ها رو می‌تونین از این منطقه به یادگار نگه دارین.

ساحل لاک‌پشت‌ها

ساحل لاک‌پشت‌ها، یکی از جذاب‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری جزیره هرمز به شمار می‌ره که در شرق جزیره قرار داره. کلی لاک پشت به این نقطه از جزیره میان و تخم‌ریزی می‌کنن. به خاطر اینکه اینجا یک مکان امن برای تخم‌ریزی لاک‌پشت‌ها به شمار می‌ره، گردشگران باید به حریم اون‌ها احترام بذارن. نزدیک ساحل و با فاصله‌ای از ساحل، مکانی وجود داره که بازدیدکنندگان می‌تونن از اون فاصله لاک‌پشت‌ها رو ببینن.

قلعه پرتغالی‌ها

قلعه پرتغالی‌ها یکی از آثار تاریخی و مهم جزیره هرمزه که در دوران اشغال جزیره هرمز به دست پرتغالی‌ها ساخته شد. به خاطر نزدیک بودن به موقعیت استراتژیک تنگه هرمز، این قلعه یکی از مراکز دفاعی و نظارتی پرتغالی‌ها در اون زمان به شمار می‌رفت.

قلعه پرتغالی‌ها بخش‌های مختلفی مانند برج‌های دیدبانی، سربازخانه، آب‌انبار و کلیسا داره که هر کدوم بخشی از تاریخ و فرهنگ اون دوران رو نشون می‌دن. در واقع بازدید از این قلعه به نوعی گذشته پر از چالش این جزیره رو برای مخاطب بازسازی می‌کنه.

سخن آخر

همون طور که در کل مقاله صحبت کردیم، یکی از جاذبه‌های گردشگری جزیره جنوبی کشورمان فرش خاکی هرمز بود که از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ هر سال در بخش غربی این جزیره برپا می‌شد. به خاطر اینکه برای طراحی و اجرای این فرش باید از مقدار زیادی از خاک‌های رنگی هرمز استفاده می‌کردن و آسیب زیادی به منابع طبیعی و محیط زیست این جزیره می‌زد، سازمان گردشگری و کارشناسان محیط زیست تصمیم گرفتند که این پروژه دیگر اجرا نشود. البته که به غیر از این فرش رنگی، جاذبه‌های گردشگری زیادی در جزیره هرمز قرار گرفته که دیدن هر کدوم از اون‌ها لطف زیادی رو از سفر به جنوب برای مخاطب در پی داره.