روز نخست از پنجمین همایش سراسری افق تحول با حضور مدیران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی در محل سالن آمفی تئاتر وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد.

به گزارش سفربازی، به نقل از خبرگزاری ها، این نشست روزهای ۲۳ و ۲۴ مرداد ۱۴۰۱ درحال برگزاری است و با سخنرانی عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آغاز شد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاکید بر این‌که شادی مهم است و از طریق میراث ناملموس می‌توان شادی را انتقال داد، گفت:‌ در جمهوری اسلامی رابطه‌مان را با شادی تعریف نکردیم، متخصص گریه در آوردن هستیم، همه هم متبحر و متخصص‌اند، البته که درست است، خوب هم هست. تعزیه هم اگر داریم آن را ثبت جهانی می‌کنیم اما شادی هم مهم است، به خصوص الان که با فقر و مشکلات اقتصادی مواجهیم.

ضرغامی وظایف مدیران این پایگاه‌ها را یادآور شد و اظهار کرد: مشخص است که ماموریت ما حفاظت از میراث فرهنگی است، بنابراین تمام پایگاه‌ها باید همیشه گزارش دهند و طرح و برنامه داشته باشند، مثلا درباره فرسایش که موضوعی مهم در بناها و آثار تاریخی است، باید روند آن را کُند کنیم. علاوه‌بر این بناهای تاریخی با حوادث طبیعی نیز مواجهند، گاهی که به پایگاه میراثی می‌روم کتیبه‌هایی را می‌بینم که هیچ حفاظتی نمی‌شوند و در جاهایی درحال تخریب ناشی از فرسایش طبیعی هستند. لازم است مرتب ارزیابی کنید و تا جایی که می‌شود حفاظت فیزیکی را مورد توجه قرار دهید.

او معرفی و تفسیر و انتقال درست پیام به صورت جهشی را از دیگر وظایف پایگاه‌های میراث ملی و جهانی دانست و افزود: بهترین موقعیت‌های تاریخی و تمدنی در اختیار ما است، ولی ما در معرفی ضعیفیم. با خیلی از نخبگان و مدعیان که صحبت می‌کنم، اطلاعاتشان درباره میراث فرهنگی در حد صفر است و اصولاً چیزی نمی‌دانند.

ضرغامی با انتقاد از پایگاه‌ها در انتقال نادرست محتوا و پیام، به بی‌اطلاعی برخی مسؤولان و نمایندگان مجلس اشاره‌ای داشت و گفت: برخی می‌خواهند استیضاح کنند و می‌گویند مردم می‌خواهند در کنار میراث فرهنگی ساخت‌وساز کنند، چرا ما به فکر آن‌ها نیستیم. قطعا که حریم‌ها باید منطقی تعیین شود، اما وقتی می‌گوییم بافت تاریخی با هویت شهری تعارض ندارد، خیلی‌ها متوجه نیستند و فکر می‌کنند بافت تاریخی بافت فرسوده است و با یک بولدوزر می‌توانند، تخریب کنند.

در جمهوری اسلامی رابطه‌مان را با شادی تعریف نکردیم

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: دلیل بخشی از این اتفاقات به این برمی‌گردد که فرهنگ ناملموس و ارزش‌های بشری مورد غفلت قرار می‌گیرد. ما باید برای معرفی درست برنامه داشته باشیم. مثلا هفته‌های گذشته که به گنج‌نامه (همدان) رفته بودم، دو کتیبه را دیدم که در کنار آن دو جمله خوب که ارزش فرهنگی ناملموس را ترویج دهد، دیده نمی‌شد.

او توضیح داد: همین کتیبه داریوش را که می‌بینم چند عبارت دارد، مثلا نوشته «به نام اهورامزدا، به نام خداوندی که شادی را آفرید.» شادی مهم است، در جمهوری اسلامی رابطه‌مان را با شادی تعریف نکردیم، متخصص گریه در آوردن هستیم، همه هم متبحر و متخصص‌اند، البته که درست است، تعزیه هم اگر داریم آن را ثبت جهانی می‌کنیم، اما شادی هم مهم است به خصوص الان که با فقر و مشکلات اقتصادی مواجهیم. برخلاف آن‌هایی که فکر می‌کنند شادی لاکچری است، اتفاقا اینطور نیست. فرهنگ ناملموس ما منتقل نمی‌شود بعد می‌بینم شادی نداریم.

ایجاد توازن بین حفاظت و توسعه میراث‌فرهنگی

در ادامه این همایش، مدیران پایگاه‌های میراث جهانی نیز بر ایجاد توازن بین حفاظت و توسعه و لزوم توجه به عرصه و حریم میراث‌فرهنگی تاکید کردند.

عاطفه رشنویی، مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل با اشاره به لزوم توجه به عرصه و حریم میراث جهانی و ملی، گفت: برای صیانت از میراث باید خطوط عرصه و حریم مورد توجه باشد درحالی که گاه ضابطه‌هایی تدوین می‌شود که در تقابل با عرصه و حریم هستند و مردم را در مقابل میراث قرار می‌دهد.

به اعتقاد او، اگر طرحی به حوزه پایگاه‌ها می‌آید عنادورزانه به آن نگاه نمی‌کنیم بلکه حفاظت از میراث ملی و جهانی را مدنظر قرار می‌دهیم. بهتر است عرصه و حریم را به دید اراضی ملی ننگریم بلکه ظرفی است که میراث در آن شکل گرفته است.

رشنویی گفت: بهتر است تکلیف کارکنان قدیمی و تخصصی پایگاه‌ها مشخص شود. ساماندهی نیروی انسانی را مدنظر قرار دهیم. تخصیص دیرهنگام اعتبارات نیز چالش دیگر این حوزه است.

برنامه‌ای برای پایگاه‌های ملی و جهانی نداریم

مهران مقصودی، مدیر پایگاه میراث جهانی بیابان لوت نیز با اشاره به تاثیر توسعه گردشگری برای حفظ میراث جهانی، گفت: در حوزه جذب گردشگران خارجی در رتبه ۴۶ جهان قرار داریم و این وضعیت خوبی نیست. ایجاد توازن بین حفاظت و توسعه اهمیت دارد. توسعه پایدار و آموزش بعد از آن است. از سوی دیگر، برنامه چشم‌انداز و برنامه تفضیلی گردشگری برای سایت‌ها و پایگاه‌های ملی و جهانی نداریم.

به گفته او، عموما بخشی‌نگری صورت می‌گیرد و هنوز هماهنگی لازم حتی در وزارتخانه وجود ندارد. همچنین زیرساخت گردشگری نداریم درحالی که باید استانداردها را افزایش دهیم. در این حوزه رتبه ۱۰۸ در میان ۳۴۰ کشور هستیم. نیروی انسانی کارآمد نداریم. نظام آماری مناسب هم نداریم.

‌بی‌توجهی مسئولان به درآمد گردشگری

محمدرضا دشتی، رئیس فراکسیون گردشگری مجلس نیز در پاسخ به درخواست‌های مذکور که توسط مدیران پایگاه‌های میراث جهانی مطرح شد، گفت: دیدگاه مسئولان ما به میراث‌فرهنگی در حوزه تصمیمات شهری باید تغییر کند. ساخت‌وساز و توسعه مدنظر مسئولان است و میراث‌فرهنگی که دو دهه است در برنامه توسعه گنجانده شده به صورت ناقص اجرا شده است. یکی از راه‌های نجات کشور ما میراث فرهنگی و گردشگری است. درآمد گردشگری باید پایه و ارکان درآمدی کشور شود اما چنین نگاهی وجود ندارد. باید نهضت داده‌ها راه بیاندازیم و نهضت تبیین که رهبری تاکید دارند را در این بخش راه بیاندازیم.

او تاکید کرد: میراث‌فرهنگی ایران چیزی کم از اهرام مصر و دیوار چین ندارد؛ باید برنامه داشته باشیم و وزارت میراث‌فرهنگی باید این برنامه را ارائه دهد. باید نگاه مسئولان و نمایندگان مجلس را با ارائه برنامه تغییر دهیم.

دشتی‌اردکانی معتقد است: باید فرهنگ و هنر ایران را به دنیا معرفی کنیم اما از این مهم غافل هستیم. در برنامه توسعه هفتم که درحال نوشته شدن است نظرات میراث و گردشگری و صنایع‌دستی را مدنظر قرار می‌دهیم.

او یادآور شد: ۱۴۰۰ نفر در پایگاه‌های میراث‌فرهنگی ما بلاتکلیف هستند. باید به این مهم رسیدگی شود اگر نمایندگان مجلس را در جریان قرار دهیم مشکلات این حوزه حل خواهد شد. خشت خشت میراث‌فرهنگی کشور باید خط قرمز نظام باشد و حتی یک خشت آسیب نبیند.

آیا این مطلب مفید بوده؟

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای