تا حالا به این موضوع دقت کردی؟ زمانی که هیچ امکاناتی برای اقلیت‌ها فراهم نشده، اکثریت‌ ککشون هم نمی‌گزه! اما به محض اینکه یک سری اقدامات انجام بشه، توجه تمام مردم به‌خصوص اکثریت‌ها، جلب میشه. نمونه این اتفاق با ساخت کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران اتفاق افتاد. فکرش رو بکن در تهران به این عظمتی، تا قبل از سال‌های ۱۳۲۴،‌ هیچ کلیسایی برای ارامنه وجود نداشت! تا اینکه یک فرد خیر ارمنی دست به کار میشه و همچین مکان مقدسی رو مخصوص ارمنیان پایتخت ایجاد می‌کنه. به مرور زمان این کلیسا به یک مکان مذهبی و فرهنگی نه‌ تنها برای ارمنیان بلکه برای تمام مردم ایران تبدیل میشه. در ادامه این مطلب، توضیحات جامع‌تری درمورد کلیسای ارامنه مریم مقدس در تهران آوردم.

کلیسای مریم مقدس کجاست؟

کلیسای مریم مقدس یکی از باارزش‌ترین مکان‌ها برای ارمنیان تهران محسوب میشه. قدمت این کلیسا به دوران پهلوی برمی‌گرده. علاوه‌بر مقدس بودن این مکان، افراد سرشناس ارمنی بسیاری از جمله یپرم داوید داویدیان (معروف به یپرمخان)، سردار مشروطیت و هوهانس خان ماسحیان در محوطه‌ اون به خاک سپرده شدن که همین موضوع به تنهایی اهمیت این مکان رو تا حد زیادی افزایش میده.

کلیسای مریم مقدس کجاست؟

برای مدت طولانی از این کلیسا به عنوان مکان خلیفه‌گری ارامنه تهران استفاده می‌شده. اما پس از ساخت کلیسای سرکیس، خلیفه‌گری به این کلیسا منتقل شد. بعد از خالی شدن ساختمان مربوط به این کار در کلیسای مریم مقدس، در این بنا یک سری انجمن‌های خیریه، آموزشی و تحقیقاتی بنا شدن و اون رو به یک مکان مذهبی و فرهنگی تبدیل کردن. این کلیسا در سال ۱۳۸۱ شمسی با شماره ۷۲۳۷ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده.

تاریخچه کلیسای ارامنه مریم مقدس چیه؟

تاریخچه کلیسای ارامنه مریم مقدس به دوران بعد از جنگ جهانی دوم برمی‌گرده، زمانی که شرایط اقتصادی و اجتماعی در ایران به اصطلاح قاراش میش بود! به خاطر این شرایط در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۱۰ تعداد زیادی از روستاییان به شهرها نقل مکان کردن. بدون شک، محبوب‌ترین شهر برای مهاجرت جایی نیست جز پایتخت، پس تعداد زیادی از روستاییان به تهران اومدن که در بین اونها ارامنه هم وجود داشتن. همین موضوع باعث شد که محله‌های ارمنی نشین در پایتخت ایجاد بشه، ‌مثل محله حسن آباد.

مشکل اصلی اینجا بود که هیچ امکانات مخصوصی برای این افراد وجود نداشت. مهم‌ترین این امکانات، کلیسا بود که در اون زمان در تهران یافت نمی‌شد! پس اهالی محبور بودن که در مکان‌های دیگه مثل بازارچه قوام و کلیسای گئورک مقدس برای عبادت مراجعه کنن. در اون زمان خلیفه‌گری اصفهان مسئول امور مذهبی ارامنه در تهران بود، پس این افراد از اون اجازه کسب کردن تا در سالن مدرسه‌ هایکازیان واقع در خیابان میرزا کوچک خان، یک کلیسای موقت به پا کنن.

تاریخچه کلیسای ارامنه مریم مقدس

این موضوع باعث شد تا ارامنه محله‌های دیگه هم به حسن آباد مهاجرت کنن و به مرور زمان، جمعیت این مکان افزایش پیدا کنه. همین افزایش جمعیت باعث شد تا نیاز به تاسیس یک کلیسای جدید در تهران بیشتر از هر موقع دیگه‌ای احساس بشه. درنتیجه، در سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۹ بود که کلیسای ارامنه مریم مقدس در تهران تاسیس شد. این مکان به وجود اومد تا هم نیاز ارامنه برای وجود یک مکان مقدس جهت عبادت رو برطرف کنه و هم مکانی برای خلیفه‌گری ارمنیان در تهران باشه. فرد خیری که مسئولیت ساخت این بنا رو بر عهده گرفت، رومان عیسییان نام داشت که تمام هزینه‌های ساخت این کلیسا رو شخصا پرداخت کرد.

البته، در ابتدای این پروژه برخی از خیرین تهران برای پرداخت هزینه‌ها داوطلب شدن، اما بعد از مدتی همه اونها انصراف دادن و فقط رومان عیسییان باقی موند. همین موضوع باعث شد که طرح اولیه این کلیسا، که یک بنای بسیار بزرگ بود، رد بشه و با در نظر گرفتن بودجه جدید تامین شده توسط این فرد خیر، یک طرح کوچیک‌تر و کم‌هزینه‌تر درنظر گرفته بشه.

بنای کلیسایی که در حال حاضر وجود داره، نتیجه طرح دوم هست که با بودجه صد هزار تومانی ساخته شده. درنهایت، در روز یکشنبه، ۲۱ فروردین ۱۳۱۷ خورشیدی با حضور جمعی از بزرگان، بعد از مراسم دعا و نیایش، این مکان توسط کشیش هوانس هاجیان و رومان عیسییان افتتاح شد. بعد از مراسم کلنگ‌زنی، براساس سنت هزار ساله کلیساسازی، ۱۶ عدد لوح که نام قدیسان برروی آنها نوشته شده بود، به دست ۱۶ فرد معتقد داده شدن تا در مکان‌های معین در پی‌های کلیسا قرار داده بشن. اما از اونجایی که تعداد داوطلبان برای این کار بسیار زیاد بود و انتخاب از بین آنها دشوار، به تعداد کلیه‌ مراجعه‌کنندگان لوح تهیه شد تا همه علاقه‌مندان بتونن در این مراسم شرکت کنن. این لوح‌ها در مکان‌های خاص خودشون و در پی‌های سردر غربی و بازوهای شمالی و جنوبی کلیسا قرار داده شدن.

معماری ساختمان این کلیسا چطوریه؟

طرح ساخت این بنا توسط نیکلای لائوری ارائه شده و فرآیند ساخت تاحدی توسط اون پیش رفته بود تا اینکه این فرد در سال ۱۹۳۹ از دنیا میره. به جای اون، فردی به نام نیکلای مارکف ادامه کار رو در دست می‌گیره. این معمار روسی، اصالت گرجی داشت و تحصیلات خود را در دانشگاه‌های تفلیس و سن پترزبورگ گذرانده بود.

معماری کلیسای ارامنه مریم مقدس

از نکات جالب درمورد معماری این کلیسا میشه به این موضوع اشاره کرد که بنای اون چه از داخل و از چه خارج به شکل صلیب هست. محراب این کلیسا شامل سه پنجره هست که در دو طرف اون اطاق‌های کوچک به‌صورت قرینه قرار گرفتن. درب این اطاق‌ها به نمازخانه اصلی کلیسا باز میشه. این کلیسا شامل یک گنبد کوچک هم میشه که در بالای نمازخانه قرار گرفته. این گنبد با نورگیرهای متعدد ساخته شده. البته، این تنها گنبد این کلیسا نیست! در سمت غربی این ساختمان یک گنبد دیگه هم وجود داره که به‌عنوان ناقوسخانه کلیسا استفاده میشه.

ساختمان کلیسای ارامنه مریم مقدس

ساختمان این کلیسا در مجموع دارای سه در ورودی هست. در اصلی شامل یک سر در بزرگ با دو ستون هست که در غرب این بنا و درست در مقابل محراب اصلی قرار گرفته. بعد از اینکه از این در گذر کردی، اطاقک‌های کوچکی که در دو طرف به صورت قرینه واقع شدن توجهت رو جلب می‌کنن. این قسمت به صورت یک راهرو هست که در بالای اون یک بالکن قرار می‌گیره. این بالکن در زیر ناقوس‌خانه واقع شده که برای قرارگیری گروه کر کلیسا در اون کاربرد داره.

بر روی سه سمت شرقی، جنوبی و شمالی کلیسا، فرورفتگی‌هایی از بالای دیوار تا سطح صفه به شکل سه گوش وجود داره. در قسمت بالایی این سه‌گوش‌ها حجاری به شکل نیم دایره وجود داره که از معماری قرون وسطی ارمنستان گرفته شده. این حجارها باعث ایجاد سایه روشن روی دیوارهای خارجی این بنا میشن. دربالای سر در اصلی این بنا هم در ارتباط با این بنا و نام سازنده اون نوشته‌هایی نصب شده.

موزه این کلیسا رو از دست نده!

موزه مانوکیان، موزه‌ای هست که در مجاورت ساختمان کلیسای ارامنه مریم مقدس راه‌اندازی شده. این ساختمان در سال ۲۰۰۸ توسط جاثلیق اعظم آرام یکم افتتاح شده. نام این موزه از یکی از اسقف‌های اعظم مسیحیت به نام آرداک مانوکیان گرفته شده. در بازدید از این مکان، با مجموعه‌ای از تصاویر،‌ نقشه‌ کلیساهای ارمنی کشور، لوازم و ادوات مورد استفاده در مراسم کلیسا، کتب خطی با محتوای دینی، لباس‌های سنتی زنان ارمنی و مدارک و لوازم شخصی آرداک مانوکیان مواجه میشی. در گوشه و کنار این موزه برخی از آثار هنرمندان ارمنی ایران هم نگهداری میشن.

موزه کلیسای ارامنه مریم مقدس

تا کلیسای مریم مقدس که رفتی از این مکان‌ها هم بازدید کن!

بعد از مراجعه به کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران، برای تنوع در سفرت می‌تونی از مکان‌های دیدنی اطراف این مکان مقدس هم دیدن کنی. با یک پیاده‌روی ۲۰۰ متری از این کلیسا به آن طرف خیابان می‌تونی به مکان‌های مهم دیگه این منطقه از جمله موزه آبگینه و سفالینه، موزه جواهرات ملی ایران برسی. اما مکان‌های جذاب این منطقه فقط به این موزه‌ها ختم نمیشن، اگه اهل خرید و بازار هستی، می‌تونی بعد از موزه‌گردی و کلیسا‌گردی، برای تفریح از پاساژهای اطراف این منطقه مانند پاساژ علاءالدین و مرکز خرید چارسو دیدن کنی.

ساعت بازدید از این کلیسا در چه بازه‌ای هست؟

اگه می‌خوای به کلیسای ارامنه مریم مقدس تهران بری، حتما روزی رو برنامه ریزی کن که در این کلیسا هیچ مراسم مذهبی وجود نداشته باشه. چون در غیر این صورت اجازه ورود به این کلیسا وجود نداره. در این شرایط بازدیدها باید به‌صورت گروهی و با صدور مجوز انجام میشن. در روزهای دیگه،‌ علاقه‌مندان می‌تونن شنبه‌ها از ساعت ۸:۳۰ صبح الی ۱۴:۳۰ و از روزهای یکشنبه تا جمعه از ساعت ۸:۳۰ صبح الی ۱۷:۳۰ به این مکان مراجعه کنن. این کلیسا در روزهای جمعه تعطیل هست.

لوکیشن دقیق کلیسای حضرت مریم تهران

آدرس دقیق کلیسای ارامنه مریم مقدس به این صورته: تهران، خیابان جمهوری اسلامی، خیابان میرزا کوچک خان جنگلی. این کلیسا در ناحیه مرکز شهر تهران قرار داره و دسترسی به اون بسیار آسونه. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این مکان، ایستگاه فردوسی هست که در فاصله حدودا یک کیلومتری از اون قرار داره. همچنین، امکان استفاده از اتوبوس تندروی خط شماره چهار (BRT) هم وجود داره.

اگه قبلا به کلیسای ارامنه مریم مقدس مراجعه کردی، حتما نظرت رو در مورد این مکان برای من بنویس. در غیر این صورت برای من بنویس که با توجه به نکاتی که در این مقاله مطالعه کردی، چه ویژگی‌هایی درمورد این کلیسا بیشتر از هر جیزی نظرت رو جلب کرده؟