سفر به یزد به بهانه زادروز زرتشت پیامبر

دین زرتشت اولین دین یکتاپرستی در تاریخ و ادوار تمام جهانیانه. به صورت کلی تاریخ دقیق تولد زرتشت مشخص نیست اما بر اساس باور افراد زرتشتی، زادروز آشو زرتشت در روز ششم فروردین بوده که در همون روز به پیامبری هم برگزیده می‌شه. زرتشتیان ایران این روز رو (هفدرو) نام گذاری کردن. زرتشت بزرگ از جانب اهورامزدا به پیامبری برگزیده می‌شه. افراد زیادی بر این باورند که اهورامزدا همون زرتشت بوده، در صورتی که اهورامزدا ایزدی بسیار کهنه و زرتشت در دین‌آوری خود این نام رو برای نامیدن خدای یگانه به کار برده.

پیام کلی زرتشت در گاتاها هومت، هوخت و هورز بود که معنیش رو هممون شنیدیم:  گفتارنیک، پندار نیک، کردار نیک. کشور ایران از بسیاری از مذهب‌ها شکل گرفته. اما دین زرتشتی از اولین آیین‌های ایرانی‌ها بوده که از زمان هخامنشیان شروع و تا پایان سلسله ساسانیان محور اصلی باورهای مردم بوده. پس از این زمان، کشور ایران مورد حمله قرار می‌گیره و با کشته شدن یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی، رفته رفته اسلام به عنوان دین اصلی ایران شناخته می‌شه.

نمایی از کتیبه زرتشت

زرتشت، بزرگ‌مرد تاریخ ایران چه کسی بود؟

رهبر، فیلسوف، شاعر و اصلاح‌گر ایرانی فردی به نام زرتشت بود. این پیامبر جهان رو میدان نبرد بین دو نیروی خیر و شر می‌دونسته. به گفته و آموزش‌های او، انسان آزاد باید جایگاه خود در این مبارزه و بین خیر و شر رو انتخاب کنه. آموزه‌ و نکات او، هستهٔ اصلی مزدیسنا و اوستا رو تشکیل می‌ده. طبق گفته‌های این کتاب، در فرجام کار، نیکی بر بدی پیروز می‌شود.

تاریخ و اصالت زرتشت در یزد

ساخت شهر یزد رو به پادشاه ساسانیان، یزدگرد اول نسبت دادند. از اونجایی که محور اصلی این دین بر روی دو محور خیر و شر استوار بوده، یزدگرد اول، اسم شهر رو یزش نام‌گذاری می‌کنه که به معنی خیر و شر است. برای همینه که این شهر رو به عنوان شهر صلح و دوستی می‌شناسن و آمار دزدی بسیار کمه. این نشونه ریشه، اصالت و پیشینه تاریخی یزده.

بومی‌های زرتشتی یزد

بومی‌های زرتشتی در شهر یزد

با توجه به اینکه دین زرتشت باور اصلی ایرانیان باستان بوده، طبق سرشماری در سال ۱۳۹۵ در ایران ۲۳۱۰۹ نفر، هنوز هم زرتشتی در ایران زندگی می‌کنند. بیشتر این افراد به علت قدمت تاریخی شهر یزد، وجود آتشکده‌ها، معابد زرتشتی و گوردخمه‌ در این شهر هنوز هم در حال گذران روزمرگی‌های خود هستند.

بناهای تاریخی باقی‌مانده از زمان زرتشتیان در یزد

با توجه به اصالت یزد، بناهای تاریخی زیادی از دوره ساسانیان و یا پیش‌تر در این شهر وجود داره که امروزه به شکل موزه دراومده و محل بازدید گردشگران داخلی و خارجیه، یا هنوز هم محل عبادت و نیایش زرتشتیان یزد و شهرهای مجاوره.

آتشکده بهرام یزد

رزرو هتل در یزد

آتشکده بهرام یزد، با آتش ۱۵۰۰ ساله روشن 

این آتشکده، محل نگهداری آتش ۱۵۰۰ ساله زرتشتی در شهر یزد و نیایشگاه زرتشتیانه. شاید طبق باور عموم زرتشتیان آتش پرستند در صورتی که آتش تنها واسطه عبادت این افراد با خداست، و به علت اینکه جزو عناصر طبیعی شناخته می‌شه بسیار برای مقلدین این دین قابل احترامه. ساخت این آتشکده به زمان پهلوی اول برمی‌گرده؛ آتش موجود در این معبدگاه برای ۱۵۰۰ سال پیش، متعلق به دوران ساسانیانه که مردم پس از حمله اعراب به ایران به صورت مخفیانه سالیان طولانی روشن و شعله ور نگه داشتن.  زرتشتیان در آتشکده، به نیایش‌های دینی، خواندن اوستا در برابر آتش می‌پردازند. نام دیگر این مکان آتشکده وَرهُرام است.

همچنین شامل قسمت‌های دیگه‌ای مثل آب‌انبار و تالار ورجاوند می‌شه. نگاره‌ فروهر و سرستون‌های سنگی، حک شدن جمله معروف کتاب اوستا، ابهت این مکان رو چند برابر کرده. در این نیایشگاه علاوه بر حضور زرتشتی‌ها، بازدید برای تمام گردشگران با هر ادیانی آزاد است.

آدرس آتشکده بهرام یزد: شهر یزد، بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت‌الله کاشانی

گوردخمه ساسانی زرتشتیان

گوردخمه ساسانی، گنجینه گمشده شهر یزد

دخمه زرتشتیان از دیگر بناهای تاریخی به جا مونده از زمان ساسانیانه. موقعیت مکانی این گور دخمه‌ها یا برج خاموش در حوالی منطقه صفاییه است و بر روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه قرار گرفته. زرتشتیان باور داشتن که اجساد مردگان‌شون باید توسط دیگر حیوانات مثل پرندگان و خزندگان خورده بشه، براساس باورهای دینی زرتشت، جسدهاشون رو داخل دخمه‌ها می‌ذاشتن تا تماسی با سطح خاک نداشته باشه؛ این افراد در کنار عنصر آتش؛ عنصر خاک رو بسیار محترم و مقدس می‌دونستن برای همین هیچ خاکسپاری در کار نبوده؛ چون که اجساد و مرگ آدمی توسط این افراد ناپاک شناخته می‌شده. به همین علت، باید اجساد توسط حیوانات خورده می‌شده و مابقی استخوان‌ها درگور دخمه‌ها باقی می‌مونده.

تا قبل از دوران پهلوی این روش کاملا رایج بوده و بعد از مرگ هر زرتشتی، منتقل می‌شده به گور دخمه، بعد از سلطنت رضا شاه به علت تدابیر بهداشتی به صورت کلی این فعالیت ممنوع می‌شه. امروزه اطراف این مکان به صورت آرامگاه برای مردگان زرتشتیان دراومده.

آدس گور دخمه ساسانی: یزد، میدان ایثار، بلوار مهر

روستای چم یزد

روستای چم، مینیاتوری‌ترین روستای یزد

چَم، روستایی زرتشتی‌نشین در تفت شهر یزد است. دین اهالی روستا اکثرا زرتشتیه. البته طبق آخرین سرشماری تنها ۸ خانواده در این منطقه زندگی می‌کن که تعدادشون فقط به بیست نفر می‌رسه. خونه‌های خشتی به جا مونده از دوران کهن، اقامتگاه کلبه اجدادی، جشن سده و درخت سرو کهن با قدمت بیش از سه هزار سال از زیبایی‌های این روستاست. در اقامتگاه کلبه اجدادی، صنایع دستی افرادی بومی و زرتشتیان یافت می‌شه. سرو چشم، کهن‌ترین سرو ۱۸ متری ایران در حیاط آتشکده زرتشتیان بومی این روستا قرار گرفته و در کنارش محلی برای روشن کردن شمع و آتش و نیایش افراد زرتشتی وجود داره.

 از همه مهمتر جشن سده که از بزرگترین جشن‌های زرتشتیان، جشن پیدایش آتش است و در آغاز شامگاه ۱۰ بهمن شروع می‌شه در این روستا هر ساله برگزار می‌شه. ابوریحان بیرونی درباره این جشن قشنگ نوشته است: «سده گویند یعنی صد و آن یادگار اردشیر بابکان است و در علت و سبب این جشن گفته‌اند که هرگاه روزها و شب‌ها را جداگانه بشمارند، میان آن و آخر سال عدد صد به‌دست می‌آید و برخی گویند علت این است که در این روز زادگان کیومرث -پدر نخستین- درست صدتن شدند و یکی از خود را بر همه پادشاه گردانیدند و برخی برآنند که در این روز فرزندان مشی و مشیانه به صد رسیدند و نیز آمده «شمار فرزندان آدم ابوالبشر در این روز به صد رسید.

بر اساس بعضی از باورها سده معروف، صدمین روز زمستان است. از ۱۰ بهمن تا شروع نوروز۵۰ شب باقی می‌مونه؛ اما به‌علت اینکه بعد از این روز انسان به آتش دست پیدا می‌کنه،‌ شب هم مثل روز روشن و زنده‌ حساب می‌شه و در شمارش فاصله زمانی شب‌ها هم به عنوان یک روز کامل شمرده می‌شه. 

آدرس روستای چم: یزد، ۵ کیلومتری شمال خاوری شهر تفت

پیرنارستانه در یزد

پیر نارستانه، نیایشگاهی با داستانی عرفانی

این زیارتگاه در ۳۰ کیلومتری شرق یزد در روستایی کوچک بالای کوه های دربید قرار گرفته و از مقدس‌ترین مکان‌های زرتشتیان است. طبیعت، درختان بلند و باغچه‌های کوچک پیرامون این زیارتگاه بسیار دیدنیه. بنای زیارتگاه در عمق کوه ساخته شده و روایت عجیبی از ساختش وجود داره.

همونطور که گفتیم باور اصلی ایرانیان تا قبل از حمله اعراب، پرستیدن خدای یگانه و دوری از شر و دعوت به خیر بوده. بعد از حمله اعراب این کشور دست‌خوش تغییرات زیادی شد. مردم زیادی برای در امان ماندن از جنگ مجبور به فرار شدن که یکی از این افراد، یزدگرد سوم به همراه خانواده‌اش بوده. بعد از شکستِ ساسانیان، یزدگرد سوم و خانواده‌اش به سمت کوه‌های اطراف راهی می‌شن. دست سرنوشت باعث مرگ یزدگرد شده و بانو کتایون و شاهزاده ادشیر به منطقه دُربید پناه می‌برن، در راه کتایون از پسرش یعنی اردشیر جدا شده و پسر یزدگرد سوم در کوه دُربید برای همیشه مخفی می‌شه.

اما چرا پیرنارستانه تبدیل به زیارتگاه شده؟

شکارچی یا چوپان زرتشتی به دنبالِ یک آهو تا این مکانِ میاد و از خستگی زیاد خوابش می‌بره. در خواب فردی رو می‌بینه که از این شخص می‌خواد برای رسیدن به آرزوهاش، در این مکان زیارتگاهی بنا کنه. این فرد بعد از این خواب شروع به ساخت این زیارتگاه می‌کنه. پس زیارتگاه پیر نارستانه متعلق به اردشیر از پادشاهان دوران ساسانی است.

آدرس زیارتگاه پیر نارستانه: شهرستان یزد، خیابان حسن آباد، جاده دربید

یزد اولین شهر ملی ایران

یزد اولین شهر ایرانی است که به ثبت جهانی یونسکو رسیده. علاوه بر اینکه به خانه‌های خشتی معروفه، معبدگاه‌های زیادی از دوران زرتشتیان رو در دل خود جا داده. اگه به بهانه روز زرتشت به یزد سفر کردین، نگران اقامتگاه نباشین چون سفربازی بهترین هتل‌ها رو در نزدیکی بناهای تاریخی زرتشتی در یزد داره. می‌تونین به راحتی در سریع‌ترین زمان رزرو کنین.