قدیمی‌ترین موزه جهان کجاست؟

یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های جهان با نام (Ennigaldi-Nanna) شناخته می‌شود، قدمت این موزه به سال ۵۳۰ قبل از میلاد برمی‌گردد.

به گزارش سفربازی، به نقل از میراث آریا، موزه‌ها به عنوان مراکزی فرهنگی، هنری و تاریخی نقش به‌سزایی در تازه کردن حافظه تاریخی بشر امروز دارند. این مراکز تاریخی و فرهنگی به نوعی ما را با گذشته و آینده‌ پیوند می‌دهند و به ما نشان می‌دهند که انسان برای رسیدن به امروز چه مسیری را طی و از چه ایستگاه‌های تاریخی عبور کرده‌ است. انسان در این مسیر با گذر از دوره‌های مختلف مباحث بسیاری را آموخته و به خاطر سپرده است.

در این گزارش به یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های جهان سر می‌زنیم. شاهزاده انیگالدی دختر نبونیدوس، آخرین پادشاه امپراطوری نئو بابل متصدی موزه (Ennigaldi-Nanna) بوده است. موزه (Ennigaldi-Nanna) در نزدیکی استان ذی‌قار عراق قرار دارد. در اصل وقتی باستان‌شناسان بخش‌هایی از کاخ و مجتمع معبد را گودبرداری می‌کردند، متوجه شدند که ده‌ها اثر باستانی با قدمت‌های مختلف به صورت مرتب در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. آن‌ها در جریان این اکتشاف فهمیدند که آثار، قطعات موزه‌ای هستند.

لئونارد وولی باستان‌شناس در هنگام کاوش در خرابه‌های موزه (Ennigaldi-Nanna) محتویات آن را برچسب‌گذاری کرد. او متوجه شد که بسیاری از آثار باستانی قرار گرفته در این موزه توسط نبونیدوس (آخرین پادشاه سلسله کلدانی بابل) حفاری شده و بعضی دیگر از این آثار از سوی یکی دیگر از پادشاهان بابل کشف شده است. اکثر این آثار متعلق به منطقه بین‌النهرین هستند.

تاریخچه احداث اولین موزه با آثار مشرق زمین

پژوهشگران و متخصصان موزه‌داری؛ بـه دنبال ریشه یابی واژه موزه بـه مبدا هلنی * بسنده کرده و تاریخ موزه و تاریخ‌گذاری این پدیده را اینگونه تعریف کرده‌اند:

معبد خدایان هنر شعر و موسیقی که بر فراز تپه‌ای در آتن قرار داشت؛ اولین موزه‌ای است که در تاریخ موزه‌ها از آن نام برده می‌شود و موزه آشمولین در شهر آکسفورد، اولین موزه‌ای است که آثار مشرق زمین را در خود محفوظ نگه داشته است.

اولین موزه در قاره آسیا؛ موزه آرمیتاژ در لنینگراد روسیه اسـت و اولین موزه ایران در سال ۱۲۹۵ ه.ش بـه نام موزه ملی ایران پایه‌گذاری و افتتاح شده است. سال ۱۷۴۶ م‌. را در تاریخ تحول و تکامل موزه‌ها؛ باید نقطه عطفی به شمار آورد؛ چراکه در این سال نویسنده فرانسوی لاخون دوسن ین عقاید و اندیشه‌های نوینی را در مورد موزه عنوان کرد که موجب تحرک و تسریع در بنیادگیری موزه‌ها شد. چهار سال پس از آن به سال ۱۷۵۰ میلادی اولین موزه واقعی جهان در قصر لوکزامبورگ برپا شد.

هدف از احداث یک موزه چیست؟

۱- یکی از اهداف موزه، نگه‌داری آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آن‌ها بـه آیندگان.

۲- محاسبه و قیاس میان پدیدارهای تاریخی، عملی، فنی، صنعتی و هنری ِ گذشته و حال.

۳- یکی‌ دیگر از اهداف موزه که می‌توان نام برد، ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام است.

۴- شناخت و نمایش سهم اقوام و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی.

۵- اعتلا و التیام میزان دانش محصلان، دانشجویان، پژوهشگران و …

۶- جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد سدی در برابر فرهنگ‌های نامانوس نیز از دیگر اهداف موزه اسـت.

موزه‌های ثبت شده و معروف ایران وجهان 

در جهان موزه‌های مشهور بسیاری وجود دارد، هم چون موزه  لوور در فرانسه، موزه بریتانیا در لندن، موزه بررا در میلان، موزه متروپولتین در آمریکا، موزه لنین گراد در روسیه، موزه ایتالیا در رم و ایران باستان در تهران.

موزه ایران‌باستان: این موزه که در سال های ۱۶-۱۳۱۴ ش. برای حفظ آثار ملی؛ اشیای تاریخی و عتیقه ایران تاسیس شد پس از تصویب ِ قانون حفظ آثار ملی در سال ۱۳۰۹ که بنا بر آن دولت موظف به حفظ آثار ملی و بازرسی در آن‌ها بود بنیان نهاده شد. این موزه دارای آثار گرانبهایی از تمدن ایران از هزاران سال قبل از میلاد تا زمان حاضر است.

موزه آستان قدس مشهد: اشیای نفیس آستان مقدس و کتاب‌های آن قبلا در چند حجره صحن نو قرار داشت تا این که درسال ۱۳۱۶ ه.‌ش از محل درآمد آستان قدس؛ بنای موزه فوق شروع و در سال ۱۳۲۴ پایان یافت. مساحت آن ۹۳۹۸ مترمربع و دارای نفایس بسیاری است، از جمله کتابخانه موزه از کتابخانه‌های درجه اول ایران است و از حیث نسخ نفیس خطی قدیمی و نسخ منحصربه‌فرد که در طول چند صد سال گردآوری شده، کم‌نظیر است.

موزه مردم‌شناسی در تهران: این موزه در سال ۱۳۱۵ ه.‌ش تاسیس شد و هدف ِ آن معرفی زندگی طبقات مختلف ایران از دو قرن پیش تا امروز آثار هنری صنایع‌دستی نوع کار و پیشه‌های آنان است.

موزه پارس در شیراز: موزه کنونی پارس، همان باغ حکومتی اسـت که طرح آن را کریمخان زند ریخته بود تا اینکه در سال ۱۳۱۴ ه‌.‌ش اداره‌کل باستان‌شناسی، قسمت شمال و شرق باغ را نرده‌های آهنی کشیده و کم‌کم اشیا، آثار تاریخی و نفیس فارس و شیراز را در آن جمع‌آوری کردند.

علاوه‌بر موزه‌های یاد شده، در رشت، اصفهان، کرمان و سایر استان‌ها و شهرستان‌های ایران نیز، اخیرا موزه‌هایی به وجود آمده است که هر یک از آن‌ها تاریخ مفصل و ارزنده‌ای از زندگی پیشینیان همان نقطه را در بردارد و تمدن اقوام گذشته را روشن می‌سازد.

منشای موزه‌ها، خواه در گنجینه‌های سلطنتی یا کلیسایی ِ قرون وسطا و یا در اطاق‌های کوچک ِ حاوی اشیا و نمونه‌های کمیاب که در فاصله قرن‌های شانزدهم و هجدهم میلادی جمع‌آوری شده، نهفته است.

انواع موزه‌های مختلف

اولین گونه بندی که در ممالک بسیاری بـه قوه خود باقی است و همان‌ گونه در اسامی کمیته‌های تخصصی ایکوم انعکاس دارد، تمایز بین موزه‌های هنری ظریفه، هنرهای کاربردی، باستان‌شناسی، تاریخ، مردم‌شناسی، علوم طبیعی، دانش و تکنولوژی، موزه‌های منطقه‌ای محلی و موزه‌های تخصصی است.