سیزده بدر قدمتی به بلندای شاهنامه | سیزدهبدر کجا بریم، چه بازی کنیم و چی بخوریم؟
سیزده بدر قراره کجا برید؟ این سوالی هست که احتمالا این روزا شما تو عیددیدنی‌ها یا بهش جواب دادین یا از دیگران پرسیدین. حالا واقعا قراره چند روز دیگه ۱۳فروردین امسال رو با کی و کجا به‌در کنید؟ شاید هم جزو اون دسته از افراد هستین که تو سفرید و خود به خود سیزده‌تون تو طبیعت و سیاحت به در میشه. به هرحال می‌گن خوبیت نداره ۱۳ فروردین باشه و تو خونه موند! اصلا چی قشنگ‌تر از پناه بردن تو طبیعت و چه بهونه‌ای بهتر از این که بریم تو دل کوه‌ها و درخت‌ها و از صدای رود و پرنده‌ها لذت ببریم!
تا دیر نشده یه برنامه باحال بریز و به کسایی که باهاشون بهت خوش می‌گذره خبر بده! اما قبلش لطفا چند دقیقه چشاتو مهمون این متن سفربازی کن تا بهت بگیم این آیین زیبای قدیمی ایرانی از کجا اومده و چه فلسفه‌ای پشتش داره. می‌تونی همین داستان رو روز سیزدهبدر برای بقیه هم تعریف بکنی و دقایقی سفر بکنید به دل تاریخ و رسوم شاد و پرهیجان ایران عزیزمون.
سیزدهمین روز نوروز یه جور اختتامیه یک جشن بزرگ باستانی ایران هست که با تنگ بلور و ماهی سرخ و سفره هفت‌سین آغاز میشه و با دیدار مردم تو دل طبیعت خاتمه پیدا می‌کنه. سیزدهبدر امسال روز شنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ هست.
سیزدهبدر و شعری از حکیم فردوسی
تصویر منظومه ویس و رامین از شاهنامه
قدمت سیزده بدر هم مثل خیلی از جشنهای ایرانی خیلی طولانی هست. پژوهشگران ادبیات فارسی می‌گن از آیین سیزدهبدر تو منظومه «ویس و رامین» شاهنامه یاد شده. تو شاهنامه به این داستان اشاره شده که خسروپرویز تو نوروز، دو هفته تو باغ خودش به بزم می‌نشسته. پژوهشگران می‌گن غیر از این نکته ظاهرا سند دیگه‌ای برای دو هفته بودنِ جشن نوروز تو روزگار ساسانیان یا ایران پس از اسلام تا دوره صفویه نیست برای همین این قضیه از نظر مشابهت با سنت‌های معاصر و پایان بزم نوروزی پس از ۱۳روز قابل تامل هست.
جالبه این رو هم بدونین که در آغاز منظومه «ویس و رامین» توصیفی از یک جشن عمومی تو فصل بهار اومده که در اون، هم شاه و هم عموم مردم به باغ می‌رن و نشاط و پایکوبی می‌کنن. البته در اینجا هیچ اشارهای به برگزاری این برنامه تو روز سیزدهم فروردین نیست، اما زمان و نحوه اجرای اون کاملا شبیه مراسم سیزدهبدر هست؛ این شعر زیبا رو بخونین: «یکی جشن نوآیین کرده بُد شاه/ که بُد درخوردِ آن دیهیم آن‌گاه/ چه خرم جشن بود اندر بهاران/ به جشن اندر سراسر نامداران/ همه کس رفته از خانه به صحرا/ برون بُرده همه سازِ تماشا.»
آداب و رسوم مخصوص به روز طبیعت
حالا که فهمیدیم این جشن تو اون دوران دور هم مرسوم بوده، بریم سراغ این که سیزدهبدر چه آدابی داره. این جشن باستانی هم مثل همه جشنهای ایرانی آداب و رسوم و معنا و مفهوم مخصوص به خودش رو داره. می‌گن ایرانی‌های زمان باستان ۱۲ روز بعد از شروع سال جدید و جشن و پایکوبی تو روز سیزدهم نوروز به باغ و صحرا می‌رفتن و اینطوری دوره نوروز رو به پایان می‌رسوندن. حالا شاید بپرسی چرا روز طبیعت ۱۲روز بعد از آغاز سال نو نامگذاری شده؟ پاسخ اینه که این تعداد روز به یاد ۱۲ ماه سال هست.
اون‌طوری که تو منابع معتبر تاریخی اومده روز طبیعت، سنت ایرانیان زمان باستان به مناسبت پیروزی ایزد بارون بر دیو خشکسالی اَپوش بوده، تو این دوره، سیزدهمین روز از ماه فروردین، تیر یا تِشتَر نام داشته. این رو هم اضافه کنم که ایزد تیر یا تشتر که در اوستا، یَشتی هم به نام اون وجود داره ایزد بارون هست و در باور پیشینیان پیش از آشو زرتشت برای این که ایزد بارون در سال جدید پیروز و دیو خشکسالی نابود بشه باید مردم در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد و از او درخواست باریدن بارون کنن.
دعای باران
دعای بارون در دشت و صحرا
این رو هم می‌گن که تو دوره ایران باستان بعد از برگزاری مراسم نوروزی، سیزدهم فروردین که به ایزد باران تعلق داشته مردم به دشت و صحرا و کنار جویبارها می‌رفتن و به شادی و پایکوبی می‌پرداختن و از خدا می‌خواستن تا بارون بباره.
جالبه بدونین همین الان هم زرتشتی‌ها از بامداد روز تِشتَر ایزد و فروردین‌ماه، سفره نوروزی رو می‌چینن، خوردنی‌ها و مقداری آجیل و شیرینی‌های باقی‌مونده از سفره نوروز رو با خودشون به طبیعت میبرن و سبزه‌های تو سفره رو با خودشون برمی‌دارن و به دشت و صحرا و کنار چشمه‌ها یا آب‌های روون می‌رن. سبزه خودشون رو کنار جویبارها به آب می‌سپرن و آرزو می‌کنن که سالی پربرکت و خرم داشته باشن، تا آخرین ساعت‌های روز سیزدهم فروردین رو هم بیرون از خونه سپری می‌کنن و تو طبیعت و میون سبزه و صحرا به شادمانی می‌پردازن.
نحسی ۱۳ یا بدعتی بی‌اساس با دیگران؟
این وسط یه قضیه‌ای هم وجود داره که حتما شما هم درباره‌ش شنیدین؛ اینکه روز ۱۳ نحس هست اما می‌گن هیچ سندی وجود نداره که نسل‌های قدیمی از نحسی سیزده حرف زده باشن. از طرفی تو برخی منابع نوشته شده تو یکی دو قرن اخیر عدد ۱۳رو برخی ادیان و فرهنگ‌ها نحس دونستن و شاید علت اینکه تو فرهنگ ما هم ۱۳ رو نحس دونستن از همین جا نشات می‌گیره و تو ایران هم این بدعت یا علت بی‌پایه و اساس رو به سیزدهبدر اضافه کردن.
برخلاف این روایت، برخی‌ها هم معتقدن که مردمان قدیم عدد ۱۳ روز رو نحس می‌دونستن، به این دلیل هم تو خونه موندن رو نحس می‌دونستن. مردم به طبیعت رو می‌آوردن تا شومی و یمن بد رو از خونه‌هاشون دور کنن. با همه اینها، قضیه این هست که با وجود اینکه عده‌ای این روز رو نحس می‌دونن، اما شادی و خوشحالی و رفع کدورت اصالت سیزده بدر رو می‌سازن، چراکه مردم با شادکامی تموم، بار سفر رو بسته و دل به طبیعت می‌دن و کدورت‌ها رو کنار می‌ذارن و با خاطری شاد این روز رو سپری می‌کنن.
از گره زدن سبزه تا پرتاب سنگ
نکته‌های خیلی بامزه روز سیزدهبدر مربوط به آیین‌هایی هست که تو گوشه و کنار ایران به شکل‌های مختلف برگزار میشه. این رسوم یکی‌یکی تو درازای تاریخ پدید اومده و کم‌کم چهره سنت به خودش گرفته؛ گره زدن سبزه، سبزه به رود سپردن، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن خوراکی‌های گوناگون به‌ویژه آش رشته، پرتاپ ۱۳ عدد سنگ که البته مخصوص مناطق کردنشین هست؛ اینها از جمله آدابی که ایرانیها روز ۱۳ فروردین انجام می‌دن و پشت هر کدومش هم پیشینه‌ای هست.
رسم گره زدن سبزه در ۱۳ بدر
اعتقاد به بازگشایی بخت جوون‌ها
خب حتما شما هم درباره سبزه گره زدن تو روز سیزدهبدر شنیدین و شاید حتی خودتون هم انجامش دادین. این رسم رو بیشتر، جوون‌ها انجام می‌دن. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت هست که هیمشه سبز و شاداب باقی بمونیم. برخی افراد زمانی که سبزه رو گره می‌زنن اون رو به داخل آب می‌ندازن و معتقدن اگه گره سبزه در آب باز بشه بخت فرد هم باز میشه و بخت با شخص یار و در نتیجه آروزها برآورده میشه.
می‌گن دلیل این رسم روز ۱۳فروردین این هست که مردم تو طول زندگی‌شون با انواع مشکلات مواجه می‌شن که می‌خوان مشکلات‌شون رو با گره زدن به سبزه رفع کنن. مردم فکر می‌کنن مشکلاتی که تو زندگی‌شون به وجود اومده، گره‌هایی هست که میشه با گره زدن به سبزه رفع بشه. در واقع، مردم اعتقاد دارن که این گره‌های زندگی باید به طبیعت برگردونده بشه. از اونجایی که گیاه در حال رشد هست و در حال رشد حتما گره‌ها باز میشه، بنابراین گره نمی‌تونه تو سبزه بمونه، مگر اینکه برگ‌ها و ساق‌هاش بشکنه.
یه نکته دیگه هم که خوبه درباره‌ش بدونین این هست که رفع مشکلات با گره زدن به سبزه نشون‌دهنده این هست که مردم اعتقاد داشتن خداوند زمین و اونچه که در کائنات هست رو آفریده و اگر گره‌ای در کارشون می‌افته، به‌خاطر چینش کائناتی است، به همین دلیل در این چینش کائناتی از ستارگان بیشتر الهام می‌گرفتن و ایامی رو قمر در عقرب و فعل سعد (سعد به معنی خوب و فرخنده) می‌خوندن.
آرزوی فرزند داشتن و گره سبزه
البته اعتقاد به یه چیز دیگه هم تو روز سیزدهبدر وجود داره که شاید شما هم شنیده باشین چون یه جورایی تو همه جای ایران درباره‌ش می‌گن؛ این اعتقاد این هست که تو روز سیزدهبدر کسایی که از خدا بچه می‌خوان یا خواسته‌های دیگه‌ای دارن، به سبزه گره می‌زنن تا خداوند مشکلات و خواسته‌هاشون رو برآورده کنه.
حالا شاید بپرسین فلسفه سبزه گره زدن به کجا برمی‌گرده؟ می‌گن سابقه این رسم مربوط به فرزندان کیومرث یعنی اولین زوج یا اولین پدر و مادر (مشیه و مشیانه) هست. زرتشتیان معتقدن چون این دو با هم ازدواج کردن، دو شاخه «مورد» رو گره زدن و پایه ازدواج خودشون رو بنا کردن و از اون زمان به بعد این رسم معمول شد و امروز هم دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت می‌کنن و علف گره می‌زنن.
چرا کاهو و سکنجبین تو روز طبیعت؟
رسم خوردن کاهو و سکنجبین در سیزده بدر
خب بریم سراغ خوشمزه‌جات روز سیزدهبدر. من که از خوردن کاهو و سکنجبین تو روز ۱۳ خاطره دارم. مادرم همیشه از قبل کاهو رو آماده و سکنجبین رو هم خودش درست می‌کرد. اون وقت تو عصر روز سیزدهبدر نقش سوپرایز رو برای جمع بازی می‌کرد و چقدر هم همه ازش استقبال می‌کردن. حالا سوال این هست چرا کاهو و سکنجبین اون هم تو روز طبیعت؟
برای توضیح باید بهتون بگم که کاهو سکنجبین یکی از خوردنی‌ها با طبع معتدل هست. کاهو سرد و سکنجبین طبع میانه‌ای داره و برای اون‌هایی که در ایام عید به وفور تنقلات و شیرینی با طبع گرم خوردن بسیار لازم و تعدیل‌کننده مزاج هست. سکنجبین منافع سرکه رو داره و می‌تونه متعادل‌کننده حرارت و التهابات کبد باشه.
چرا ترکیب کاهو با سکنجبین؟ خب دلیلش این هست که کاهو یک سبزی مغذی و پرفیبره که به رفع یبوست کمک می‌کنه و طبع سرد اون از خشکی و گرمی مزاج کم می‌کنه. کاهو همراه سکنجبین بهترین اثر رو در اعتدال مزاج داره و به سلامت جسم کمک می‌کنه. کلا هم که آداب و جشنهای ایرانی پر از فلسفه و ایجاد شادی و سلامتی بین افراد هست. حالا فکر کنم همه‌مون جواب سوالات اول بحث رو گرفتیم؛ اینکه چرا خوردن کاهو و سکنجبین رسم بوده و متاسفانه الان کمرنگ شده درحالی که چقدر فواید داره و برای سلامتی مفیده.
خوشمزگی آش با گیاهان صحرایی
یکی دیگه از خوردنی‌های پرطرفدار سیزدهبدر آش هست. آش غذای سنتی ایران تو روز طبیعت هم جایگاه خودش رو داره. ایرانیها برای آماده کردن آش، تموم حبوبات اون رو پخته و آماده می‌کنن تا اون رو تو دشت و بیابون روی آتش بار بذارن. دمی باقلا و دمی بلغور هم بیشتر از خوردنی‌های وقت ناهار تهرانی‌هاست، اما تو شهرهایی که کمتر صنعتی هست و مردم راحت‌تر به دامان طبیعت بکر و کوه و دشت دسترسی دارن، استفاده از گیاهان محلی به یک رسم تبدیل شده.
رسم خوردن آش در ۱۳ بدر
مردم بعضی از مناطق ایران هم معتقدن روز سیزدهبدر باید با گیاهان صحرایی غذا پخت. مثلا یکی از آیین‌های سیزدهبدر در خراسان آشی هست که با سبزی‌های صحرایی بار می‌ذارن. سمنو یا حلوا هم باید تو سفره سیزده به‌در باشه. تو جنوب خراسان، یزد و خور نان غلیف می‌پزن با آرد و روغن و کنجد و لای اون سمنوست.
از پخت حلوا تا کباب گوسفند تو سیزدهبدر
در شمال دوشاب حلوا، عسل حلوا و انواع حلواها رو برای سیزدهبدر درست می‌کنن. معمولاَ کباب هم روی آتیش می‌ذارن چون در جشن تشتر گوسفند قربونی می‌شده. نکته‌ای که برخی‌ها بهش اعتقاد دارن این هست که گوسفندی که تو سیزده به‌در قربونی می‌کنن باید یک‌دست سفید یا سیاه باشه و لکه نداشته باشه.
تو مناطقی مثل بروجرد و فارس هم مردم تو روز سیزدهبدر همراه خودشون ۱۳ تخممرغ پخته شده و ۱۳ گردو میبرن و ناهار، پلو با تخممرغ و گردو می‌‌خورن.
پرتاب هر سنگریزه یک آرزوی نیک
رسمی هم که روز سیزدهبدر تو مناطق کردنشین اجرا میشه پرتاب ۱۳ عدد سنگ به پشت سرشون هست. با این کار افراد آرزو می‌کنن بلاها از شخص دور بشه و به ازای هر سنگ هم یک آرزوی نیک می‌کنن. از اون طرف، بعضی‌ها می‌گن نحسی روز سیزدهم سال نو در صورتی برطرف میشه کـه هر شخصی ۱۳ سنگریزه به پشت سر خودش پرتاب کنه و از پروردگار خودش بخواد کـه بلا و آفت رو تو سال نو از سر او و عزیزانش دور کنه. مردم قزوین هم تو چشمه و جویبار سنگ پرتاب می‌کنن.
بازی و شادی تو ۱۳امین روز نوروز
بازی در روز ۱۳ بدر
حتما شما هم تو روز سیزدهبدر تجربه هیجان بازی کردن با بچه‌های فامیل‌تون رو دارین. اصلا بازی کردن تو روز طبیعت اون هم با خانواده یا دوستان یه بخش مهم و هیجان‌انگیز روز سیزدهبدر هست که همه رو شاد می‌کنه. هر چند که تو یک دهه اخیر، دوچرخه‌سواری و توپ‌بازی جای کشتی‌های دو نفره و چوب‌بازی و بسیاری دیگه از بازی‌ها رو تو شهرهای صنعتی گرفته اما هنوز هم تو استانهایی مثل آذربایجانغربی، فارس و کردستان، بازیهای محلی اون هم در دشتی بزرگ با انتخاب چند نفر از هر خانواده که با هم به دشت اومدن، اجرا میشه؛ بازیهایی مانند هفت سنگ، کبدی (بازی زو) با یک پا و …
دروغ سیزده تو صبح سیزدهبدر
حالا این وسط یه ماجرای جالب و شاید هم عجیب یکی از آداب سیزدهبدر وجود داره به نام دروغ سیزده. تو سال‌های گذشته احتمالا شما هم با خبرایی تعجب‌برانگیز تو صبح روز ۱۳ فروردین مواجه شدین مثل «کج‌شدن برج میلاد»، «واژگونی برج پیزا»، «وجود آب در مریخ» یا «پس فرستادن کوه نور توسط ملکه انگلیس» یا اخبار فوت چهره‌های سرشناس، دروغ‌هایی هستن که تو سال‌های گذشته روز سیزدهبدر شایع شدن و البته پایان همون روز عمرشون به سر آمد؛ شایعه‌هایی که به «دروغ سیزده» معروفن، اما این باور عامیانه از کجا نشات گرفته؟
می‌گن موضوع‌های مرتبط با فولکلور و فرهنگ عامه خیلی تنوع دارن و نوروز و سیزدهبدر هم یکی از اون‌ها محسوب می‌شن. چیزایی که مردم یک کشور بهش باور دارن، درست و نادرست، علمی و خرافه، تازه و کهنه، تلخ یا شیرین، زشت یا زیبا، خنده‌دار یا ملال‌انگیز، همه و همه ریشه تو فرهنگ چندهزار ساله یک تمدن داره که به مرور زمان یا به همان شیوه اولیه باقی مونده یا دچار تغییراتی شده. با اینکه عموم مردم دروغ سیزده رو باور کردن و دیگران رو با اون در یک روز سرگرم می‌کنن اما تو بیشتر کتابهایی که به موضوع آداب و رسوم جشنهای ایرانی یا فرهنگ عامیانه می‌پردازن، به پدیدهای با عنوان دروغ سیزده اشارهای نشده و می‌گن این هم مثل بسیاری از چیزای دیگه، یک فرهنگ وارداتی هست.
این هم بگم که با توجه به اسناد تاریخی، ایرانیها همیشه از دروغ‌گفتن منع شدن. کهن‌ترین اثر منثور یا لوح درباره دروغ مربوط به دعای کوروش کبیر در تخت جمشید هست که به خط میخی و به این معنا برای ما باقی مونده: «خداوند این کشور را از دشمن، خشکسالی و دروغ محفوظ دارد».
چند گزینه سیزده‌بدری برای تهرانی‌ها
خب حالا که کلی درباره فلسفه و آداب سیزدهبدر اطلاعات مختلفی رو با هم مرور کردیم شاید دوستان ساکن تهران بپرسن چرا نمی‌گی روز ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ کجا بریم. باشه، حق با شماست! بهتون چند جای قشنگ و تقریبا نزدیک معرفی می‌کنم و امیدوارم بهتون خیلی خوش بگذره. با توجه به منطقه سکونت می‌تونین مناطق کوهستانی نزدیک به خونه‌تون رو شناسایی بکنین تا تو ترافیک گیر نکنین.
تفریح در سیزده به در
ارتفاعات شهرک شهید محلاتی یکی از پیشنهادهای سفربازی هست. این شهرک که بین دامنه کوه‌های دارآباد و سوهانک قرار داره تقریبا تا نقاط مرتفع تپه‌های منطقه توسعه پیدا کرده. شمال شهرک ارتفاعات قرار دارن و از جنوب هم به اتوبان لشکرک منتهی میشه. در جریان باشین پارک این شهرک هم چشم‌انداز منحصر به فردی به تهران داره که هر سال تو نوروز و تعطیلات هزاران مسافر و گردشگر به این منطقه سر می‌زنن.
درباره پارک جنگلی خرگوشدره چی می‌دونین؟ این پارک جنگلی با مساحتی بیش از ۱۰۰ هکتار در منطقه ۲۲ شهرداری تهران و کنار مجموعه ورزشی آزادی و آزادراه‌های تهران کرج و آزادگان قرار گرفته. پوشش گیاهی خرگوشدره هم از سرو و کاج و اقاقیا تشکیل شده و جزو کمربند سبز تهران به حساب میاد.
اون‌هایی هم که به پارک جنگلی کوهسار دسترسی بهتری دارن می‌تونن این پارک رو جزو مقصدهای روز سیزدهبدر خودشون قرار بدن. این پارک جنگلی تو شمال‌غرب تهران واقع شده که با آرامشی که داره می‌تونه یه روز خوب رو برای بازدیدکنندگانش به ارمغان بیاره. این رو هم بگم که کوهسار یکی از معدود پارک‌هایی هست که متاسفانه یا میشه گفت خوشبختانه هنوز امکاناتی مثل رستوران و کافی‌شاپ و حتی سرویس بهداشتی نداره. پارک جنگلی کوهسار می‌تونه محل مناسبی برای ورزش یا اتراق کردن باشه. دسترسی به این پارک هم از طریق بزرگراه آبشناسان امکان‌پذیر هست.
پیشنهاد بعدی سفربازی پارک جنگلی لتمان کن هست. این پارک جنگلی با فضا و محیط دلنشینی که داره باعث شده تا افراد زیادی جذبش بشن. لتمان کن یه مکان خیلی خوب و مناسب برای تفریح و استراحت دوستان یا خانواده‌هاست. این پارک به خاطر داشتن مسیرهای پیاده‌روی و امکانات مناسب جزو مقاصد گردشگری شهروندان تهرانی هست.
این رو هم اضافه کنم همون‌طور که احتمالا می‌دونین تهران و اطرافش پر از ویلاهایی هست که می‌تونه برای سیزدهبدر و خوش‌گذرونی تو آخرین روز نوروز جذاب باشه که هر شهروند می‌تونه با یک جست‌وجوی ساده تو دسته بندی اطراف تهران سایت سفربازی بهشون دسترسی پیدا کنه.
مشاهده و رزرو آنلاین ویلا اطراف تهران
خب فکر می‌کنم خیلی از نکاتی که مدنظرم بود رو درباره سیزدهبدر باهاتون در میون گذاشتم اما در آخر یک چیزهایی رو تاکید کنم که تو فرهنگ اساطیر برای رسم‌هایی مثل سیزدهبدر، معنی‌های تمثیلی آورده شده؛ شادی و خنده در این روز به معنی فروریختن اندیشه‌های تیره و پلیدی، روبوسی نماد آشتی و به منزله تزکیه، خوردن غذا تو دشت نشانه فدیه گوسفند بریان، به آب افکندن سبزه‌های تازه نشونه دادن هدیه به ایزد آب یا «ناهید» و گره زدن سبزه برای باز شدن بخت و تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسل‌ها، رسم مسابقه‌ها به ویژه اسب‌دوانی یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشکسالی هست.
حضور در طبیعت حتی به مدت کوتاه
تفریحات خانوادگی در سیزده به در
می‌گن این باور هم هست که اگه خونواده‌ای نتونست به هر علتی تمام روز رو به باغ و صحرا بره عصر روز سیزدهبدر هر چقدر هم کم اما برای گره زدن سبزه یا سپردن سبزه به آب رودخونه به باغ یا گردشگاه عمومی سر بزنه. با وجود مشغله‌های زندگی امروز شاید واقعا بعضی‌ها نتونن روز ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ برن تو دل طبیعت اما میشه به پارک نزدیک خونه هم خلاصه‌ش کرد.
به هر حال سفربازی آرزو می‌کنه همه شما تو روز طبیعت اوقات خیلی خوش و خرمی رو در کنار اعضای خانواده و دوستان سپری کنین و با روحیه‌ای بانشاط روزهای آینده کاری رو آغاز کنید! اگر دوست داشتین تو بخش نظرها درباره رسوم سیزدهبدر شهر یا روستای خودتون برای اهالی سفربازی بنویسین یا اینکه بعد از روز طبیعت دوباره به اینجا سر بزنین و خاطره سیزدهبدر خودتون رو با ما به اشتراک بذارین. پیشاپیش از همه شما ممنونیم که با این کار به ترویج فرهنگ و رسوم ایرانی کمک می‌کنین.
پربازدیدترین
قزن طلای تاریخی با دستگاه فلزیاب کشف شد
۱-اسفند-۱۴۰۲
باستی هیلز کجاست و چرا به این نام خوانده میشود؟
۱۲-مرداد-۱۴۰۰
کوه آوالان کردستان
۲۴-دی-۱۴۰۲
معرفی کوه صفه اصفهان
۲۳-دی-۱۴۰۲
جاهای دیدنی لنگرود که حتما باید ببینین
۸-اسفند-۱۴۰۲
