میراثی برای همهی نسلها، روز جهانی محیط زیست
محیط زیست، کلمهای آشنا که بخش مهمی از زندگی همهی ما انسانها به اون گره خورده. تا حالا شده به محیط اطرافت با دقت بیشتری نگاه کنی؟ جایی که زندگی میکنی، هوایی که نفس میکشی، آبی که برای مصارف مختلف ازش استفاده میکنی و …. شاید وجود همهی این موارد برات عادی شده باشن و با خودت بگی که همیشه در اختیارت هستن. اما واقعیت اینه که طبیعت، مثل یه مادر مهربون انسانها رو تو دامن خودش نگه داشته. منابع و سرمایههای طبیعی دنیای اطرافمون خیلی سخاوتمندانه در اختیار ما قرار گرفتن و ما ازشون بهره میبریم. اما نقش ما تو این زمینه چیه؟ فقط مصرفکننده باشیم؟ حقیقت تلخی که این روزها باهاش مواجه هستیم، تنها مصرف کنترلنشدهی منابع طبیعی محیط زیست نیست. ما انسانها به منابع طبیعی اطرافمون آسیب هم وارد میکنیم و باعث تخریب اونها میشیم. امروز در مورد محیط زیست و رویداد جهانی مهمی صحبت میکنیم.
شناخت محیط زیست، اولین قدم برای مراقبت
با اومدن اسم محیط زیست، خیلیا ذهنشون میره سمت طبیعت. اما باید بهت بگم که این دو تا مفهوم کاملا با هم متفاوت هستن. یا بهتر بگم، طبیعت بخشی از محیط زیست اطراف ماست. محیط زیست مجموعهای از عوامل فیزیکی و شیمیایی هست که کاملا به هم متصل هستن. هوایی که تنفس میکنیم، پوششهای گیاهی، جانوران و در واقع از عمیقترین نقطه تا جو سیاره زمین، محیط زیسته. اگه یکی از بخشهای محیط زیست از بین بره یا دچار مشکل بشه، فعالیت بقیهی اجزا هم متوقف میشه. فرض کن دیگه هیچ گیاهی تو دنیای اطراف ما نباشه. میتونی حدس بزنی چه اتفاقی میفته؟ دیگه اکسیژنی تولید نمیشه و این به معنی توقف حیاته. بنابراین باید دقت کرد که هیچ بخشی از محیط زیست قابل حذف شدن نیست. همونطور که این میراث گرانبها از گذشتگان به ما رسیده، ما هم باید ازش به خوبی مراقبت کنیم و به آیندگان تحویل بدیم.
دوست محیط زیست باشیم
کمی قبلتر در این مورد صحبت کردیم که منابع طبیعی و محیط زیست چقدر سخاوتمندانه در اختیار ما هستن. وظیفهی مهمی که تو این زمینه رو دوش ماست، حفظ این منابع و استفاده درست از اونهاست. حقیقت تلخی که باهاش مواجه هستیم، تخریب و ثدمه زدن به محیط زیست به واسطهی سبک زندگی نادرسته. هدر دادن آب، آلوده کردن محیط اطرافمون، از بین بردن زیستگاه طبیعی جانوران، قطع درختان و … از این صدمههاست. خیلی وقتها تو اخبار میشنویم که بعضی از گونههای گیاهی یا جانوری در حال انقراض هستن. یکی از دلایل اصلی این اتفاق ما انسانها هستیم که شرایط زندگی رو برای اونها سخت و ناممکن کردیم. اما راهکارهایی برای جلوگیری از این قضیه وجود داره.
با راهکارهای ساده دست دوستی به محیط زیست بدیم:
- برای جلوگیری از آلودگی هوا، تعداد خودروهای تک سرنشین رو کم کنیم.
- تو مراسمهای پاکسازی محیط زیست شرکت کنیم. حتی میتونیم خودمون شروعکننده این کار باشیم و از محیط اطراف خودمون شروع کنیم.
- موقع پیکنیک یا گذر از خیابان و معابر، آلاینده و زباله وارد محیط نکنیم.
- تفکیک زبالهها رو برای مشارکت تو بازیافت جدی بگیریم.
- وسایلی که قابلیت تعمیر و استفاده مجدد دارن رو دور نریزیم و زباله کمتری تولید کنیم.
- برای کمک به حفظ درختان و گیاهان، تو مصرف کاغذ صرفهجویی کنیم.
- رودخانه، دریا و جنگل بخش مهمی از محیط زیست هستن. زبالهها رو وارد این فضاها نکنیم.
- به جای استفاده از خودروی شخصی، از وسایل حمل و نقل عمومی یا دوچرخه استفاده کنیم.
- سنت درختکاری رو به بهانهها مختلف برگزار کنیم.
با این کارهای کوچیک و امثال اونها، میتونیم نقش مهمی تو حفظ سلامت محیط زیست داشته باشیم.
روز جهانی محیط زیست و پاسداشت اون
تو تقویم جهانی روزی با عنوان “روز جهانی محیط زیست” دیده میشه. این قضیه اهمیت این موضوع در سطح جهانی رو میرسونه. اما تاریخچه این روز و دلیل بنیانگذاریش چی بوده؟ اهمیت محیط زیست تو دهه ۷۰ میلادی به وضوح حس میشد. تو سال ۱۹۷۲ سازمان ملل متحد برای اولین بار کنفرانسی با موضوع انسان و محیط زیست برگزار کرد. مجمع عمومی سازمان ملل همزمان با این کنفرانس که تو شهر استهکلم سوئد بود، قطعنامهای تصویب کرد. نتیجه این قطعنامه چیزی نبود جز تشکیل UNEP یا برنامه محیط زیست سازمان ملل. بعد از این رویداد، سالهاست که تو تاریخ ۵ ژوئن مراسم ویژهای به این مناسبت تو تمام نقاط جهان برگزار میشه. کشور ما، ایران، هم از این قضیه مستثنی نیست. هر سال روز ۱۵ خرداد هفته محیط زیست تو ایران شروع میشه و مراسمات و برنامههای این رویداد تا ۲۲ خرداد ادامه داره.
مسابقات و همایشهای دوچرخه سواری
یکی از جریانات بزرگی که تو سالهای اخیر راه افتاده، پویش همگانی دوچرخهسواری در روزهای خاصه. هرچند که بعضی از مردم تو نقاط مختلف دنیا این کار رو به سبک زندگی تبدیل کردن. تو ایران هم این پویش جریان داره و اون رو با اسم “سهشنبههای بدون خودرو” میشناسیم. شروع این پویش موفق با حامیان محیط زیست بوده و بازخورد خیلی بالایی از مردم گرفته. تا امروز این پویش تو ۲۰۰ شهر ایران اجرایی شده. مردم تو این روز سعی میکنن خودروهای شخصی خودشون رو از خونه بیرون نیارن.
از وسایل حمل و نقل عمومی یا دوچرخه استفاده میکنن. هم به حفظ محیط زیست و هم به سلامتی خودشون اهمیت میدن.
پشت پردهی روز جهانی محیط زیست
اما چرا این روز با عنوان “روز جهانی محیط زیست” نامگذاری شده؟ علت در نظر گرفتن این تاریخ، برگزاری کنفرانس سازمان ملل تو تاریخ ۵ ژوئن بوده. برگزاری این روز در کنار روز زمین، در واقع بهانهای برای یادآوری اهمیت اهمیت محیط زیست، کرهی زمین و حفاظت از اونهاست. برنامههایی برای این روز درنظر گرفته شده که هدف اصلی اونها، آگاهسازی و کمک به حفظ این میراث بزرگه. در ادامه در مورد اهداف این روز و برنامههای مخصوص به اون بیشتر حرف میزنیم.
عملی کردن اهداف بزرگ با مشارکت مردم
روز جهانی محیط زیست بیشتر به مردم مربوط هست. با ماشینی شدن زندگی و پیشرفت تکنولوژی، فرصت برای آلودگی محیط زیست دوچندان شده. این روز بهانهای برای اهمیت دادن به محیط زیست و اکوسیستم همه موجوداته. برنامههای مربوط به این روز با هدف آگاهی بخشی و شروعی برای تغییر سبک زندگیه. تغییر تو رفتار ما با محیط زیست و حذف رفتارهای زیانآوری که منجر به تخریب و نابودی اون میشه. در کنار هدف اصلی که آگاه کردن مردم تو زمینه نگهداری و مراقبت از محیط زیسته، اهدافی بنیادی تعریف شده. این اهداف به شرح زیر هستن:
- آگاهی دادن و توانمندسازی مردم برای تربیت فعالانی در زمینه توسعه پایدار و متوازن
- بخشیدن چهره انسانی به مسائل زیست محیطی
- ترویج مشارکت با هدف اطمینان از برخورداری همه ملتها از آیندهای امنتر و سعادتمندانهتر
- ارتقا این تفکر که جوامع در تغییر دیدگاه و در خصوص مسئله محیط زیست نقش محوری دارن
از شعار تا عمل
روز جهانی محیط زیست مثل هر روز و تاریخ مهم دیگهای که تو تقویم بینالمللی ثبت میشه، شعار مخصوص داره. این شعارها هر سال با توجه وضعیت جهانی و مسائل دیگه، متفاوته. دو سال بعد از برگزاری کنفرانس سازمان ملل، یعنی سال ۱۹۷۴، اولین رویداد با شعار “تنها یک زمین” برگزار شد. این رویداد هر سال برگزار میشد اما از سال ۱۹۸۷، ایده چرخشی بودن مرکز این رویداد عملی شد. از سال ۱۹۸۷ به بعد، هرسال یک کشور مئسئول اصلی برگزاری برنامههای این رویداد شد. تو سال ۲۰۱۹، این برنامه به میزبانی کشور چین و با موضوع آلودگی هوا برگزار شد. برگزاری این روز تو سال ۲۰۲۰ به میزبانی کلمبیا و با مسارکت آلمان بود. شعار ۲۰۲۰، “تنوع زیستی، فراخوان اقدام به مقابله با انقراض فزاینده گونهها و تخریب طبیعت” بود. آخرین رویداد این روز تو سال ۲۰۲۱ با شعار “بازنگری، بازآفرینی، ترمیم” بود.
برنامههای همگانی روز جهانی محیط زیست
برنامههای همگانی این روز با مشارکت مردم برگزار میشه. مثل راهپیماییهای خیابانی، همایشهای دوچرخهسواری، نمایش، مسابقات نقاشی، درختکاری، بازیافت و پاکسازی همگانی و … . هدف مهم برگزاری این مراسمها به صورت همگانی، جلب توجه عمومی به مسائلی هست که باعث آلودگی محیط زیست میشن. با اجرای این برنامهها آگاهی مردم بیشتر میشه و افراد جدیدی هم از طریق اونها به این جریان ملحق میشن.
با راهکارهای مختلف این روز رو جشن بگیریم
یکی از نکات مهمی که باید بهش دقت کنی، اینه که فقط یادآوری این روز و اجرای مراسمات کافی نیست. این کارها و جنبشها باید همیشگی باشه. هر روز باید برای ما روز جهانی محیط زیست باشه و هر لحظه حواسمون به رفتارمون با این میراث بزرگ باشه. یک سری فعالیتها برای بزرگداشت این روز انجام میشه. اما این فعالیتها زمینهساز شروع کارهای بزرگتری هستن. مثلا تو این روز میتونی با انجمنها و گروههای مختلفی که فعالیتهای محیط زیستی دارن، آشنا بشی. کارگاهها و برنامههایی برای آگاهیبخشی در خصوص حقوق محیط زیستی افراد برگزار میشن. باید به حقوقت آگاه باشی تا بتونی از اون دفاع کنی. جرقه شروع بعضی از فعالیتها و جریانها تو همین محافل زده میشه. خوبه که اگه علاقه داری، تو هم بخشی از اون باشی و تاثیر مثبتی برای آیندگان به جا بذاری.
در کنار همه اینها برنامههای مختلفی تو سراسر دنیا اجرا میشه.
برنامههای متنوع برای ادامه دادن روز جهانی محیط زیست
- برپا کردن جراج به نفع یک پروژه زیست محیطی
- نماهنگهای سبز با محوریت محیط زیست
- نصب پلاکاردهایی در نقاط اصلی شهرها
- رژه یا اجتماعات مردمی
- تصویب کنوانسیونهای زیست محیطی بینالمللی
- برگزاری نمایشگاهها، بازارها و پخش پوستر، جزوه و بروشور
- بازیافت مواد به شکل ساخت آثار هنری
- اجرای برنامههای عروسکی برای کودکان با هدف آگاهسازی
- کالاهای تبلیغاتی در ازتباط با موضوعات این روز مثل تیشرت، کلاه، نشان کتاب، ساک خرید و ..
- جذب حمایتهای مالی از بخش خصوصی برای فعالیتهای زیست محیطی
- برنامههای مخصوص مدارس، دانشگاهها و کارمندان
- آغاز سیاستهای زیست محیطی دولت، انتشار کتابها و نمایش فیلمهای سال
- کنفرانسهای مختلف
روز جهانی محیط زیست و کرونا
چشمپوشی از این موضوع که کرونا تاثیر زیادی روی محیط زیست داشته، غیرممکنه. از طرفی تو سال ۲۰۲۰ با شروع پاندمی، استفاده از ماسک، دستکش، دستمال کاغذی بیشتر و خیلی از موارد بهداشتی، منجر به تولید زباله شد. زبالههای بیمارستانی افزایش چشمگیری داشتن و از بین بردنشون کار سادهای نبود. اما از طرف دیگه با قرنطینه، تعداد خودروهای شخصی تو خیابونها کمتر شد. برخی از کارخانهها کارشون کمتر و به دنبال اون آلاینده کمتری وارد محیط زیست شد. پاندمی کرونا یادآوری بزرگی به همراه داشت و اونم گره خوردن سلامت انسان به سلامتی سیاره بود. این ویروس منشا حیوانی داره پس لازمه رفتارمون در خصوص زیستبومهای وحشی رو تغییر بدیم. با این کار کمک میکنیم تا در آینده دوباره شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم.
تو سفربازی، حواست به محیط زیست باشه
یکی از تفریحات جذاب برای همهی ما سفر کردنه. وقتی میخوای به یه منطقه یا شهری سفر کنی، حتما به جاذبههای مختلفش فکر میکنی. جاذبههای طبیعی، بناهای تاریخی، بازارها و … . باید حواست باشه، به عنوان گردشگر، یکی از مسئولیتهای مهمت حفظ پاکی محیط زیست اون منطقه هست. خیلی باید مواظب باشی که به آثار تاریخی، طبیعت اون منطقه و حتی محلی که اقامت داری، صدمه نزنی. حرف از اقامتگاه شد! برای سفر باید قبلش از بابت اقامتگاه خیال خودت رو راحت کنی. الانم که بهترین فصل برای سفره. تو کشور ما هر نقطه جایی برای کشف کردن داره. انتخاب برای مقصد خیلی سخته اما سختتر از اون انتخاب اقامتگاه مناسبه. اما نگران نباش. ما تو سفربازی برای تمام نقاط ایران از شمال تا جنوب، برات پیشنهادهای مناسبی داریم. کافیه به سفربازی سر بزنی و اقامتگاه مناسب خودت رو انتخاب کنی. باقی ماجرا با ما!