یووال نوح هراری جمله‌ای داره که از قضا خیلی هم معروفه: به این‌هایی که می‌گن نیاکان ما در هارمونی با طبیعت بودن گوش نکنید، انسان از ابتدا نسبت به طبیعت بی‌رحم بوده. این موضوع هرچند ناراحت کننده‌ست، حقیقتیه که نمی‌تونیم اون رو کتمان کنیم. ما هیچ موقع نسبت به طبیعت رحم نشون ندادیم و از زمان انقلاب صنعتی هم که روابط ما و طبیعت بیش‌تر ناراحت‌کننده شد. ایران هم از زمان صنعتی شدن کم کم طبیعت بکر خودش رو از دست داد.

با این همه هم در ایران و هم در جاهای دیگه دنیا، محله‌ها و مکان‌هایی هستن که به جای اینکه از طبیعت بخوان با اونا همگن شه خودشون با طبیعت همراه شدن و کم‌تر به اون آسیب زدن. حالا برخی از جاها به دلیل سختی دسترسی پاک و منزه موندن و برخی دیگه هم مردمی حساس داشتن که نذاشتن کسی به طبیعت اونا لطمه بزنه و خودشون هم با طبیعت اطراف سازگار شدن.

روستای ژیوار کردستان که اون رو با عنوان ماسوله کردستان معرفی می‌کنن یکی از اون جاهاییه که مردم خواسته‌های خودشون رو از طبیعت کم کردن و با اون همراه شدن. ژیوار به دلیل اینکه جاده آسفالت درستی نداره خیلی با گردشگران سر و کله نزده و به همین دلیل طبیعت بکر اون دست نخورده باقی مونده؛ با این همه روستای ژیوار کم کم داره با لقب ماسوله کردستان به شهرت می‌رسه.

ژیوار در زبان کردی به معنای زنده‌ست و زمانی که این روستا رو می‌بینین به وجه تسمیه اون پی می‌برین؛ زندگی نباتی، حیوانی و انسانی در بکرترین نوع خودش اینجا دیده می‌شه و حیات رنگ و بوی تازه و در عین حال باستانی‌ای داره. ژیوار که وصف اون در کلام نمی‌گنجه روستاییه که شما نه برای صرف وقت بلکه برای صرف زندگی باید به اون سفر کنین.

پیشینه روستای ژیوار

وصف روستای ژیوار و پیشینه اون

ژیوار در دره بنا شده؛ این روستای کوهستانی زمستان‌های سختی رو تجربه می‌کنه، زمستان‌هایی که هر چند به لطف پیشرفت تکنولوژی حالا دیگه به اندازه قدیم سخت نیستن، اما همچنان زندگی رو برای مردم ژیوار طاقت‌فرسا می‌کنه. با وجود این زمستون‌های سرد کوهستانی مسافران و گردشگران ترجیح می‌دن تا در اوقات گرم‌تری مثل تابستون و بهار به روستای ژیوار سفر کنن و اگه شما هم قصد سفر به این روستا رو دارین بهتره که برای همین فصول برنامه‌ریزی کنین.

روستای ژیوار در اصل یکی از توابع شهرستان سروآباد کردستانه؛ این شهرستان نه تنها روستای ژیوار بلکه گنجینه‌ای از طبیعت‌های بکر رو داره و زمانی که بیش‌تر درمورد توابع و اطراف اون می‌شنوین خیلی درگیر این می‌شین که بین این همه محله‌های بهشت مانند کدوم رو انتخاب کنید. روستای ژیوار فقط یکی از این توابعه و تعداد این محله‌های گردشگری به قدری زیاده که نمی‌شه اون‌ها رو حتی شمرد.

با این همه روستای ژیوار به دلیل دسترسی سختی که داره نسبتا بکرتر از بقیه مونده و کم‌تر به طبیعت اون دست خورده؛ البته این دسترسی سخت به ژیوار باعث مشکلاتی برای مردم این روستا شده و برخی از چیزها مثل تلویزیون و رادیو که خیلی زود به شهرهای بزرگ اومدن قدمشون دیر به ژیوار باز شد. برای مثال تلویزیون در سال ۱۳۷۰ به ژیوار اومد و البته تا گسترش پیدا کردن اون و رفتنش به خونه اکثر اهالی روستا زمان زیادی هم مصرف شد.

درمورد تاریخچه روستای ژیوار اطلاعات خیلی زیادی در دسترس نیست؛ با این همه برخی مشاهدات و گفته‌های اهالی نشون می‌ده که این روستا در دوران دولت ساسانی که از جمله مقتدرترین دولت‌ها در طول تاریخ جهان بوده، محلی مهم به حساب میومده. 

روستای ژیوار توسط درخت‌های بلوط، بادام وحشی، تایله، گلابی، ویدل، که که وی، میله وی، ون و آلبالوی وحشی محاصره شده؛ قبل از خود روستا و معماری کم‌نظیر اون، این طبیعت بکر اطراف روستا هست که شما رو محسور می‌کنه. بهتره که هم سری به روستا بزنین و هم در اطراف اون گشت و گذار داشته باشین.

ژیوار به ۷ منطقه تقسیم می‌شه؛ او لاوه، کراباد، نصار، سرحوض، چکن، ملکوه و بنگا هفت محله‌ی این روستا هستن که بین اون منطقه او لاوه از بقیه قدیمی‌تره. این منطقه بافت پله‌کانی داره و در قسمت شمالی روستای ژیوار بنا شده.

معماری و شمایل ژیوار

برخی از شهرها مثل ریو به این معروف‌ان که معماری پله‌کانی دارن؛ از این شهرها توی ایران کم نیست و برای مثال ماسوله که ضمن وصف ژیوار هم استفاده شده از چنین معماری‌ای بهره می‌بره. این معماری چشم‌نواز شهرها و روستاها حقیقتا خیره کننده‌ست و کم‌تر جایی می‌شه چنین معماری بی‌نظیری رو دید.

ژیوار به دلیل قرار گرفتن در دره از چنین معماری وصف‌ناپذیری استفاده می‌کنه؛ معماری پله‌کانی ژیوار با وجود وسعت بیش‌تری که نسبت به ماسوله مشهور داره و قرار گرفتن اون در کنار رود، شما رو مشغول تماشای خودش می‌کنه. حقیقتا دست کشیدن از دیدن عکس‌های ژیوار هم سخته، چنین معماری‌‌ای اون هم توسط نیاکان ما که کم‌ترین ابزار رو در اختیار داشتن جای مدح و ستایش داره.

حساب کنید هر سقف کف خانه بالاییه و اینگونه یک شهر بر روی دره‌ای بنا شده. زمانی که در بالاترین نقطه می‌ایستید می‌تونین این فرو رفتن خانه‌ها به سمت پایین رو ببینین و البته رودی هم که در رو به روی شما قرار گرفته بر زیبایی این منظره اضافه می‌شه.

طبیعت روستای ژیوار

طبیعت ژیوار

همونطور که گفتیم ژیوار در منطقه‌ای کوهستانی بنا شده و به همین دلیل زمستان‌های اون کم از زمستان‌های بازی تاج و تخت نداره؛ این زمستان‌های سخت باعث شدن تا گردشگران ژیوار رو به عنوان مقصدی برای دو فصل ابتدایی سال ببینن و البته در این فصول هم ژیوار خیلی گرم نیست و همچنان می‌شه سوز باقی‌مونده از زمستان اون رو حس کرد.

ژیوار علی‌رغم اینکه بهشتی پله‌کانیه اما روستایی محروم به حساب میاد؛ این محرومیت به حدی زیاده که حتی تردد خودرو در اطراف ژیوار هم به راحتی انجام نمی‌شه و به این دلیل ژیوار در میان روستاها و شهرهای کشور ما سومین هوای پاک رو داره. البته این روستا به لطف پیگیری‌های امام جمعه وقت در سال ۶۴ دارای جاده‌ای ارتباطیه.

رود سیروان نیل ژیواره؛ همونطور که نیل باعث حیات در مصر شد رود سیروان نیز باعث شد تا باغ‌های متعددی در اطراف ژیوار پدید بیان. این رود در غرب روستا قرار داره و مستقل از اینکه حیات مالی روستاییان رو تامین می‌کنه خودش پذیرای آبزیان زیادیه و از پیوستن دو رود به همدیگه پدید اومده.

پل دو آب پلیه که باعث گذر شما از رودخانه می‌شه. این پل محصول سال ۱۳۱۴ هستش و در جنگ هشت ساله هم نقش مهمی بازی کرده. با اینکه پل قدیمیه اما خروش رود تنها باعث صدمات جزئی شده و پل دو آب همچنان به قوت خودش باقیه و بسیار مورد استفاده قرار می‌گیره. 

رود سیروان به روستای ژیوار محدود نمی‌شه و حوزه آبریز اون به کردستان عراق هم می‌رسه. این رود باعث شده تا درخت‌های انار و انجیر متعددی در اطراف روستای ژیوار سبز بشن و همین کشت و استفاده از درخت‌های انجیر و اناره که چرخ زندگی مردم ژیوار رو می‌چرخونه. البته اگه این روستا کمی به شهرت برسه و سفر به اون راحت‌تر شه مردم هم اقتصاد بهتری خواهند داشت و توریست‌های بیش‌تری به ژیوار خواهند رفت.

مستقل از این رود، دو کوه کوسالان و شاهو بر زیبایی این روستا اضافه میکنن. کوه‌های مذکور مناطق ییلاقی پرشماری دارن که خود اونا به تنهایی می‌تونن مقاصد جذابی برای گردشگران باشن. کوه شاهو کوهی به ارتفاع ۳۴۰۰ متره که در استان کردستان بیش‌ترین ارتفاع رو داره و مثل دیگر مناطق کوهستانی کشور ما میزبان حیات وحشی بسیار جذابیه.

اهالی روستای ژیوار

دسترسی به ژیوار و مردم اون

همونطور که گفتیم ژیوار منطقه‌ای محرومه و جاده‌های خیلی خوبی نداره؛ اما هر ساله راه رسیدن به ژیوار هموارتر می‌شه و نگرانی‌های مربوط به دسترسی هم کم‌تر. این روستا که در حد فاصل دو شهر مریوان و پاوه قرار گرفته می‌تونه از راه دسترسی این دو شهر استفاده کنه و گردشگرانی هم که به ژیوار می‌رن نیازی نیست که نگران فقدان جاده‌ای ماشین‌رو باشن. البته همچنان دسترسی به ژیوار اونقدرها هم آسون به نظر نمی‌رسه.

ژیوار که روستایی محروم به حساب میاد، با این همه از مردمانی برخورداره که هیچ گونه مهری رو از مسافران و گردشگرانی که به این شهر میرن دریغ نمی‌کنن. این مردم رسوم جالبی هم دارن که یکی از معروف‌ترین این رسوم پیرشالیاره.

توی مراسم پیرشالیار که هر ساله هم در نیمه بهار و هم در نیمه زمستان برگزار می شه مردم ژیوار به مناسبت ازدواج فردی با همین اسم با دختر حاکم بخارا سه روز به جشن و دف زنی می پردازن. این جشنهای طولانی همون چیزهایین که در طی قرون گذشته پیوستگی فرهنگ ایران عزیز ما رو حفظ کردن.